Gerçek faydalanıcıya ilişkin bildirim formu nedir?

Uluslararası alanda kara para aklama ve terör faaliyetlerinin finansmanı, devletlerin güvenlik sorunu haline geliyor. Bu gibi suç gelirleri ile mücadele için hem ülke içi hem de bölgesel önlemler alınıyor. 

Gerçek faydalanıcı kavramı da daha çok bu ihtiyaçtan doğan bir uygulama sonucu ortaya çıkıyor. Mali suç faaliyetleri genellikle ticari işletmeler üzerinden yürütüldüğü için, işlemlerin nihai faydalanıcısı olan kişilerin tespiti ve denetlenmesi gerekiyor. Her şirketin resmi kayıtlarında şirketin asıl sahibi yazılı olmayabiliyor. Bu sorunu ortadan kaldırmak için 2021 yılı temmuz ayında yayınlanan bir yönetmelikle şirketlerin gerçek faydalanıcı bildirimi zorunluluğu getirildi.

Gerçek faydalanıcı nedir?

Gerçek faydalanıcı uluslararası metinlerde "nihai faydalanıcı" olarak geçer. Bu ifadeden de anlaşılabileceği gibi herhangi bir işlemin yapılmasında yer alan aracılar düşünülmediğinde, işlemden nihai etkilenendir. Devletler bu kavramın tanımına kara para aklama, terörün finansmanı, suç gelirlerinin aklanması gibi düzenlemeleri içeren resmi belgelerde yer verir. Örneğin Avrupa Birliği gerçek faydalanıcı kavramını kara para aklama ve terörün finansmanı ile mücadele içerisinde ele almıştır.

Türkiye’de benzer şekilde suç gelirlerinin aklanması ile ilişkilendirilmiştir. Yönetmeliğin 3. Maddesinde yapılan tanımlamaya göre gerçek faydalanıcı bir gerçek kişi olmalıdır. Bu kişi, müşteriyi sahipliğinde veya kontrolünde bulundurabileceği gibi kendi hesabına işlem ya da faaliyet de yürütebilir.

Örneğin, A firmasının aşağıdaki paylara sahip 3 hissedarının olduğunu düşünelim:

-       Zeynep S. %25

-       Oğuz T %20

-       Simay Ltd. Şti. %55 (Gerçek kişi ortakları; Ali F. ve Ahmet K.)

Bu durumda, A firmasının müşterisi T Ltd. Şti'nin nihai kontrolünde bulunduran gerçek kişiler, yani gerçek faydalanıcılar; Zeynep S, Oğuz T İle Ali F ve Ahmet K’dır.

Gerçek faydalanıcıya ilişkin bildirim formu nedir?

Gerçek faydalanıcı bildirim formu, şirketlerin gerçek sorumlularını tespit etmek için kullanılır. Gerçek faydalanıcı bildirim zorunluluğu ve usulü ile ilgili düzenlemeler, Resmi Gazete’de yayımlanmıştır ve 01.08.2021 tarihi itibari ile yürürlüğe girmiştir. Tebliğ’e göre gerçek faydalanıcı bildirimi yapmak zorunda olan şirketler; kurumlar vergisine tabii şirketler, kolektif şirketler, komandit şirketler, adi ortaklıklar ve Türkiye'de yönetim birimi olan yabancı şirketler olarak belirtilir. Ayrıca, 5549 sayılı suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi hakkında kanunun uygulanmasından sorumlu olarak sayılan kurumlar da gerçek faydalanıcı bildirimi yapmak zorundadır.

Gerçek faydalanıcı bildirimi iki yöntemle yapılır. Bildirim formu, kurumlar vergisi mükellefleri olan Anonim Şirketleri ve Limited Şirketleri dışındaki mükelleflerin bildirim yapmak için kullandıkları yöntemdir. Bildirim formuna, İnternet Vergi Dairesi'ne şirket bilgileri ile girilerek ulaşılabilir.

Gerçek faydalanıcıya ilişkin bildirim formu nasıl verilir?

Kurumlar vergisi mükellefleri, gerçek faydalanıcıya ait bilgileri geçici ve yıllık vergi beyannameleri ekinde sunar. Ekte gerçek faydalanıcılara ait aşağıdaki bilgiler yer alır:

• Adı soyadı
• Vatandaşlıkları
• T.C. kimlik numaraları
• İkametgah adresleri
• Varsa telefon numaraları, faks numaraları ve eposta bilgileri
• Gerçek faydalanıcı olmasının nedeni

Diğer mükellefler ise bildirimleri Gelir İdaresi Başkanlığı'na elektronik ortamda yapar. Bildirim, her yıl ağustos ayında yapılır. Kurum, elden ya da posta ile gönderilen formları kabul etmez. Bildirim yapmak için aşağıdaki adımlar izlenir:

• İnternet Vergi Dairesi'ne giriş yapılır.
• Gerçek Faydalanıcıya İlişkin Bildirim Formu Girişi sekmesine tıklanır.
• İlgili forma, bildirimi yapma zorunluluğu olan gerçek kişi adına doldurulur. Formu doldururken ihtiyaç duyulan, yukarıda sıralanan bilgiler ile aynıdır.

Şirket içinde yeni bir gerçek faydalanıcı tanımlanması ya da var olan kişilerde değişiklik olması halinde Başkanlığa bildirim yapılması gerekir. Bildirim süresi, değişikliğin gerçekleştiği tarihi takiben 1 aydır. Belirtilen tarihlerde bildirim yapılmaması, yanlış ya da eksik beyan verilmesi halinde bildirim sahibi hakkında 213 Sayılı Kanun'un ilgili ceza hükümleri işletilir.