Kasa hesabı nedir, nasıl tutulur?

Tek Düzen Hesap Planı’nda yer alan ve Vergi Usul Kanunu’ndaki önemli açıklamalar doğrultusunda   hazırladığımız içerikle, nakit giriş ve çıkışların takibinin yapıldığı kasa hesabının işleyişini ve dönem sonunda yapılması gerekenleri ayrıntılı biçimde aktarıyoruz. Muhasebenin en önemli hesap kalemi olan kasa hesabı hakkında bilmeniz gerekenleri bu dosyamızda derledik. Detayları blog makalemizden okuyabilirsiniz.

Kasa hesabı nedir?

Bilançonun aktifinde yer alan ve dönen varlıklar grubunda 100 hesap kodu ile bulunan kasa hesabı, işletmenin elindeki ulusal ve yabancı paraların Türk lirası karşılığının izlendiği hesaptır. 

Kasa hesabı işleyişi nasıldır?

Tek Düzen Muhasebe Uygulamaları gereğince aktif karakterli hesaplar için nakitte artış olduğunda hesabın borcuna yazılır. Azalış olduğunda hesabın alacağına kaydedilir. Kasa hesabı, daima borç bakiyesi verir veya sıfır olur. Hiçbir zaman alacak bakiyesi oluşmaz. Bu hesaba üçüncü kişilerden alınmış olan çeklerin kaydı girilemez.

Bankadan kasaya para çekilmesi, alınan çek ve senetlerin tahsili, mal /hizmet alışları için peşin avans, alıcılardan yapılan nakit tahsilât, ortaklardan kasaya nakit olarak para aktarılması gibi durumlar kasa hesabının borç hareketleri kısmına yazılır. Kasadan bankaya para yatırılması, verilen çek ve senetlerin nakit ödenmesi, satıcılara yapılan nakit ödemeler, mal/hizmet satışları için peşin olarak avans verilmesi, kasadan ortaklara nakit olarak verilmesi gibi durumlar alacak hareketleri kısmına yazılır.

Kasadaki artış işlemleri yani tahsilat niteliğindeki işlemler kayıt sırasında muhasebe programında tahsil fiş türü olarak seçilir. Kasada azalma söz konusu olduğunda hesap, yevmiye fişinde kasa hesabına alacak, diğer ilgili hesaplara ise borç kaydedilir. Nakit ödemesi olan bu kayıtlar için muhasebe programında seçilen fiş türü tediye fişidir.

Kasa hesabında yıl sonu işlemleri

Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre, kasa hesabı için yıl sonunda gereğince envanter ve değerleme işlemleri yapılması gereklidir.

Envanter: Bir işletmenin sayım, kontrol ve düzeltme işlemlerini yapmak suretiyle belli tarihlerde gerçekleşen alacak, borçlar ve varlıkların miktar ve değerlerinin saptanması, envanter işlemleri olarak ifade edilir. Kasanın mevcudu bilançoya göre varlık kalemi olduğundan sayılması ve sonucun tutanağa bağlanması gerekir. Envanter işlemleri; varlık ve borçların fiili durumunun tespiti (muhasebe dışı envanter), bulunan fiili durum ile kayıtların karşılaştırılması ve envanter kayıtlarının yapılması (muhasebe içi envanter) aşamalarından oluşur.

Muhasebe dışı envanterin sonucu ile muhasebe kayıtları sonucunun farklı olması durumunda, farklar negatif ise yani sayımın sonucu fiziki kasa mevcudundan az ise 197-Sayım ve Tesellüm Fazlalıkları hesabı kullanılarak kayıt yapılır. Aksi halde ise 397-Sayım ve Tesellüm Fazlalıkları hesabı kullanılarak kayıt yapılır. Oluşan farkın sebeplerine göre bu hesaplar yıl içinde kapatılmalıdır.

Değerleme işlemi: Kasa hesabında hem TL cinsinden hem de döviz cinsinden varlıkların takibi yapılabilir. Döviz cinsindeki varlıkların kasaya girmesi durumunda TL cinsi karşılığı kasa hesabında takip edilir. Döviz cinsinden değerleri ise 900 nazım hesaplarda takip edilir ki bu durum ay sonlarında yapılacak değerleme işleminde döviz tutarının tespitini kolaylaştırır. Yabancı paraların değerleme işleminde bilanço yapılan günde açıklanan döviz kuru ile nazım hesaplarda gösterilen döviz cinsinden miktarının çarpımının sonucunda ortaya çıkan değerin muhasebe kaydı yapılır. Bu işlemin sonunda oluşan kur farkı negatif ise 656-Kambiyo Zararları, pozitif ise 646-Kambiyo Karları hesabında takip edilir.