Stratejik Plan Nedir? Adım Adım Nasıl Oluşturulur?

Stratejik plan, işletmelerin tüm süreçlerini kapsayan önemli bir kavram olarak dikkat çekiyor. Dışarıdan oldukça meşakkatli gözüken ve birçok iş insanının gözünde büyüyen stratejik planlamayı en sağlıklı şekilde yapmak için bu tüyolarımıza göz atın.

Bir firmanın stratejisini belirlemesi ve tüm kaynaklarını buna göre ayarlamasını içeren stratejik plan, kriterleri belirlemek ve performans takibini yapmak açısından oldukça önemlidir. Girişimciler ve müdürlerin yoğunlukları arasında meşakkatli ve göz korkutucu duruma düşen ama önemi büyük olan stratejik planların, yapıldıktan sonra da sürekli olarak değişen şartlara göre güncellenmesi gerekir. Aynı zamanda yapılan bu planların kağıt üzerinde kalmaması ve uygulamaya geçmesi de son derece önemli bir detaydır.

Biz de bu yazımızda gözlerde büyüyen kısımları bir yana bırakıyoruz ve bir stratejik plan yaparak bu planın çizgisinde hareket etmenin, hiç plan yapmamaktan çok daha büyük oranda başarıyı beraberinde getireceğini hatırlatmak istiyoruz. Güçlü yönleriniz ile önünüze çıkan fırsatlar arasındaki uyum sürecinde önemli rol oynayan stratejik plan oluştururken bilmeniz gerekenlere göz atalım…

Hedeflere dair

Herhangi bir işte hedefe ulaşabilmek için çevre koşullarını tespit etmek, iyi algılamak ve analiz ederek işe uyarlamak son derece önemli detaylardır. Aynı zamanda işin güçlü ve zayıf boyutlarının iyi algılanması, net bir misyon üzerinden hareket edilmesi ve hedeflerin çok belirgin olması gerekmektedir. Hedeflere dair bu kadar detaylı bir algılamayı gerçekleştirmek, oldukça yoğun bir çalışma gerektirecektir ve bu da stratejik planlama ile mümkündür.

Farklı stratejik yaklaşımlar

Stratejik plan, gerek rakiplerin gerek devletin gerekse müşterilerin birbiriyle ilişkili oldukları çevre koşullarından etkilenecektir. Ayrıca işin gereklerini ve bu farklı grupların farklı beklentilerini karşılamak, muhatap olunan zamanlara göre de farklılık arz edebilecektir. Dolayısıyla öncelikle çevre koşullarının sizi nasıl yönlendirdiğinin belirlenmesi ve ardından bir genel, bir de muhataba dönük stratejik yaklaşım geliştirilmesi doğru olacaktır.

Planlama sürecinde adımlar

Stratejik planı geliştirirken karşınıza çıkacak aşamalar ve atabileceğiniz adımlar aşağıdaki gibidir:

Misyon: İlk adım piyasanın analiz edilmesi olacaktır. Kendi iş koşullarınızın analiz edilmesini kapsayan ‘misyon durumu’ (mission statement), organizasyonunuzun bugün ve gelecekteki işinin tanımlanması anlamına da gelmektedir. Misyon adımında nihai amacın ve belirgin hedeflerin neler olduğunun ortaya konması gerekecektir.

İş tanımı: “Ne tür bir işin içinde faaliyet gösteriliyor?” sorusunun yanıtının tüm boyutları ile verilmesi ikinci adım olacaktır. İşin tanımlamasını yaparken sadece üretilen ürün ve hizmetin üzerinde durulmamalıdır. Aynı zamanda üretiminizin yarattığı katkıya, bir bakıma sosyal değere bakmak ve firmanızda yarattığınız uzmanlık seviyesini de dikkate almak gerekecektir.

Felsefe: Misyon ve iş tanımının ardından üçüncü adım firma felsefesinin ortaya konması olacaktır. Böylece firmanın fonksiyonlarını nasıl yerine getireceğine ilişkin ipuçlarına ulaşılacaktır. Daha fazla risk alarak hızlı büyümek mi, yoksa yavaş bir büyüme trendini mi benimsemek? Müşterileriniz, tedarikçileriniz ve rakiplerinizle nasıl bir ilişki düzlemi oluşturacaksınız? İçinde bulunduğunuz topluma değer katmaya dönük hedefleriniz var mı, varsa neler? Bu gibi soruların yanıtlarıyla belirleyeceğiniz ilkeler felsefenizin ortaya koyulmasına yardımcı olacaktır. Böylece kurum kültürünün etkisiyle, istikrarlı seyredecek bir çalışma ortamı sağlanmış olacaktır.

Hedefler: Hedefler, misyonla da uyumlu olacak şekilde, geniş ve ideal durumlar olarak tanımlanmaktadır. Hedeflerin belirlenmesinde iki önemli sorunun cevaplanması gerekmektedir: Birincisi “Hedef nasıl ortaya konmuştur?” İkincisi, “Hedef, firmanın geleceğine nasıl rehberlik edecektir?” Uygun hedeflerin belirlenmesinde yine çevre koşullarının ve içinde bulunan endüstrinin özelliklerinin de dikkate alınması gerekecektir.

İç dinamiklerin analizi: Dış çevre koşulları hakkında gerekli tespitler yapıldıktan sonra firmanızın kendi dinamiklerini daha detaylı bir biçimde incelemesi gerekecektir. Gerek üretim süreçlerinde kullandığınız teknolojinin konumu gerekse çalışanların insan kaynağı yapısına göre düzeylerinin belirlenmesi firmanızın durum tespiti için kaçınılmaz olacaktır. Firmanızın güçlü ve zayıf olduğu yanları tamamıyla tarafsız bir bakış açısıyla analiz etmeniz faydalı olacaktır.

Stratejinin uygulamaya geçirilmesi

Stratejik planın kağıt üzerinde kalmaması ve uygulamaya geçmesi önemli bir konudur. Uygulamaya geçme açısından da iki önemli öge söz konusudur: İletişim ve zamanlama programı. İletişim tahmin edilenden daha da önemlidir…

Çalışanlar yeni bir uygulamaya direnç gösterebilirler. Bu nedenle işletmenin yeni bir yola girmesi veya mevcut olanlardan farklı bir çizgiyi izlemeye karar vermesi durumunda, çalışanlara planın uygulanmasından evvel programın aktarılmasında yarar olacaktır. Bu eylem, direncin yüzde yüz oranında ortadan kalkmasını sağlamasa bile azalmasına yardımcı olacaktır. Ayrıca, yeni politika ve prosedürlerin çalışanların anlayabileceği içerik ve detayda deşifre edilmesi ve izlenecek yolda başarı için kendilerinden ne beklendiğinin belirgin kılınması sağlıklı olacaktır.

BONUS: Checklist

Stratejik plan geliştirilmesinde detayları atlamamanız için size sorular ile yardımcı olacak bir hatırlatma listesi hazırladık:

– İşletmeniz için belirlediğiniz yönü ve misyonunuzu netleştirdiniz mi?

– İşinize özgü özellikleri tarif ettiniz mi?

– Hedefleriniz erişilebilir düzeyde mi?

– Amaçlarınız erişilebilir, ölçülebilir ve hedefe ulaşabilecek biçimde belirlenmiş midir?

– Amaçlarınıza ne ölçüde ulaşabileceğinize ilişkin periyodik kontrol noktaları belirlediniz mi?

– Çevre koşullarını algılayabileceğiniz verileri tedarik edebilmek için bir yöntem belirlediniz mi?

– İşletmenizin sahip olduğu temel güçlü yönlerinizi belirlediniz mi?

– İşletmenizin sahip olduğu temel zayıf yönlerinizi belirlediniz mi?

– Nihai stratejiye ulaşmadan önce alternatif planlarını geliştirdiniz mi?

– Planlama karar sürecine çalışanlarınızı dahil ediyor musunuz?

– Nihai stratejinizi çalışanlarınızla paylaştınız mı?

– Planın uygulaması için belirlediğiniz takvim koşullara uygun mu?

– Hedeflere ulaşmaya çalışırken konumunuzu belirleyecek kontrol noktaları belirlediniz mi?

– Planın uygulanmasında işletmenizin katettiği gelişmeyi ölçebilecek bir yöntem benimsediniz mi?