Kıdem tazminatı nedir, nasıl hesaplanır?

Kıdem tazminatı, çalıştığı kurumda uzun süredir görev yapanların güvencesi olduğundan kıdem tazminatı nasıl hesaplanır sorusu sıklıkla gündeme geliyor. Sigortalı çalışan işçilerin en büyük güvencesi kıdem tazminatı, işçi sendikaları tarafından da “kırmızı çizgi” olarak nitelendiriliyor. Elbette kıdem tazminatı almak için birtakım şartların sağlanması gerekiyor.  Gereken koşullara uygun her sigortalı işçi, yasal olarak kıdem tazminatı almayı hak etmiş sayılıyor.

Her çalışanın yasal olarak hak ettiği bir tazminat çeşidi olan kıdem tazminatı, belirli yöntemlerle hesaplanıyor ve ortaya çıkan rakam kıdem tazminatını ifade ediyor. Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır diye düşünenler için hesaplama programı, kıdem tazminatı hesaplama aracı gibi yazılımların varlığına da dikkat çekmek gerekiyor.

Kıdem tazminatı nedir?

İşçilerin en önemli haklarından biri ve işveren için işten çıkarma konusunda caydırıcı bir unsur olan kıdem tazminatı için iş dünyasında çalışanın emeğinin karşılığı ve iş güvencesi ifadeleri kullanılıyor. Dolayısıyla kıdem tazminatı nedir sorusunun yanıtının her çalışan tarafından bilinmesi gerekiyor. Kıdem tazminatı, sigortalı çalışanın 4857 sayılı İş Kanunu gereğince işten çıkarılması durumunda işveren tarafından çalıştığı yıllar için ödenen ücreti ifade ediyor. Çalışan kişinin çalıştığı her yıl için kıdem tazminatı alabilmesi en az bir yıl aynı kurumda çalışmış olmasını gerektiriyor. Bu durum bir holding çatısı altında çalışan şirketlerde görev almış tüm çalışanlar için de geçerli.

Kıdem tazminatı alma şartları nelerdir?

Kıdem tazminatı şartları arasında en önemlisi çalışanın, işyerinde en az bir yıl çalışmış olması. Bir yıldan az çalışanlar kıdem tazminatı alma hakkına sahip değil. Çalışanın tazminat alabilmesi için işveren tarafından çıkarılmış olması gerekiyor. Çalışan emeklilik hakkını elde ettiğinde veya yaş unsurunun dışında sigortalılık süresi ve prim gününü doldurması durumunda kıdem tazminatı alabiliyor.

Kıdem tazminatı alma hakkı konusunda birtakım istisnalar da bulunuyor. Bu istisna durumları şöyle sıralayabiliriz:

• İşverenin işçinin iş sözleşmesini iş kanununa uygun hareket etmediği gerekçesiyle feshetmesi durumunda işçi kıdem tazminatı alma hakkını kaybediyor. (4857 sayılı İş Kanunu 25.madde)
• Kadın çalışanlar evlilik nedeniyle, bir yıl içinde işten ayrılması durumunda kıdem tazminatına hak kazanıyor. Erkek çalışanlar da askerlik görevi nedeniyle işten ayrıldığında kıdem tazminatı alabiliyor.
• Çalışanın vefat etmesi durumunda yakınlarına kıdem tazminatı ödenebiliyor.
• 15 yıllık sigortalılık süresini dolduran ve 3600 gün prim ödenmiş çalışan kıdem tazminatı alabiliyor.
• İşyerinin devri halinde çalışanlar kıdem tazminatı alamıyor.
• Malullük aylığı almak amacıyla işten ayrılan işçi kıdem tazminatına da hak kazanıyor.
• Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi halinde süre baz alınarak mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanıyor.
• Gemi adamları için ödenecek tazminat tutarı en yüksek devlet memuruna çalıştığı bir yıl için ödenecek emeklilik ikramiyesini geçemiyor.

Kıdem tazminatı hesaplama 2025

2025 yılı itibarıyla kıdem tazminatı hesaplama yöntemi, 4857 sayılı İş Kanunu'na göre belirlenen kurallar çerçevesinde yapılmaktadır. İşte 2025 yılına göre kıdem tazminatı hesaplama adımları:

Kıdem tazminatı, çalışanın işyerinde geçen süreye ve son maaşına bağlı olarak hesaplanır. Çalışanın işyerindeki her tam yıl için 30 günlük brüt maaş tutarına kadar kıdem tazminatı ödenir.

Brüt ücretin belirlenmesi

Kıdem tazminatının hesaplanabilmesi için çalışanın brüt ücreti dikkate alınır. Brüt ücret, çalışanın aylık maaşı ve maaşa dahil olan ek ödemeleri kapsar (ikramiye, prim, yemek yardımı, yol yardımı vb.).

Not: Asgari ücretin brüt tutarı, çalışanın aldığı maaş ve diğer ek ödemeler dahil edilerek belirlenir.

Çalışma süresinin hesaplanması

Çalışanın işyerinde kaç yıl çalıştığına göre tazminat hesaplanır. 1 yıl ve üzeri her tam yıl için 30 günlük brüt maaş tutarına kadar kıdem tazminatı ödenir.

Kıdem tazminatının hesaplanması

Kıdem tazminatı şu şekilde hesaplanır:

• Çalışanın son brüt maaşı (30 gün üzerinden hesaplanır) belirlenir.
• Çalışanın toplam kıdem süresi hesaplanır. Örneğin, 3 yıl 6 ay çalıştıysa, bu 3 yıl tam sayılır.
• Her yıl için 30 günlük brüt ücretin hesaplanması ile toplam tazminat tutarı bulunur.

Kıdem tazminatının üst sınırı

2025 yılı için kıdem tazminatında asgari ücretin brüt tutarı dikkate alınarak bir üst sınır uygulanır. Eğer çalışanın aldığı maaş, asgari ücretin çok üzerindeyse, tazminatın hesaplanmasında asgari ücretin brüt tutarını aşan kısımlar dikkate alınmaz. 2025 yılı için brüt asgari ücretin 13.000 TL civarında olması bekleniyor (bu tutar yıl sonunda güncellenebilir).

Örneğin, eğer bir çalışanın maaşı 15.000 TL ise, tazminat hesaplamasında 13.000 TL dikkate alınır.

Kıdem tazminatı hesaplama örneği

Çalışanın brüt maaşı: 10.000 TL

Çalışma süresi: 5 yıl

Kıdem tazminatı hesaplaması:

• 5 yıl x 10.000 TL = 50.000 TL

Sonuçta, çalışanın 5 yıllık kıdem tazminatı 50.000 TL olacaktır.

Not: Eğer çalışanın maaşı asgari ücretin brüt tutarından fazla ise, tazminat hesaplanırken asgari ücretin brüt tutarına kadar olan kısmı dikkate alınır.

2025'teki Güncel Kriterler

• Asgari ücretin brüt tutarı, kıdem tazminatının hesaplanmasında önemli bir sınırdır.
• Çalışanın istifa ederek işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı hakkı olmayacak, ancak bazı özel durumlar (mobbing, haklı fesih, sağlık sebepleri) geçerli olabilecektir.