Banka kredileri nelerdir?

Bankacılık sisteminde kredi, belirli koşulları taşıyan, talep edilmesi halinde yeterli teminatları verebilen kişi ya da kuruluşlara nakdî olarak borç verilmesi işlemidir. Yine belirli koşulları sağlaması kaydıyla bankalar, kişi ve kuruluşların kimi yükümlülükleri için garantör olabilir. Bu şekilde nakit ödeme yapılmaksızın garanti verilmesi durumu ise gayri nakdî kredi olarak adlandırılır.

Bankacılık sisteminde kredileri çeşitli kriterleri baz alarak sınıflandırmak mümkündür. Örneğin kullanım amacına göre kredileri sınıflandırmak gerektiğinde tüketim kredisi, üretim kredisi, yatırım kredisi ve işletme kredisi gibi başlıklarla karşılaşılır. Krediler teminatları açısından değerlendirildiğinde teminatsız (açık) krediler ve teminatlı krediler şeklinde bir ayrıma tabi tutulabilir.

Kredileri kullanıldığı yerlere göre de sınıflandırmak mümkündür. Buna göre zirai kredi, konut kredisi, mesleki kredi, ihracat kredisi, ticari kredi gibi ayrımlar yapılabilir. Vadesi bakımından bir tasnif yapılmak istenirse kısa vadeli, orta vadeli ve uzun vadeli krediler şeklinde ifade edilebilir.

Banka kredileri ülke ekonomisi açısından büyük öneme sahiptir. Dolaşımda bulunmayan ve atıl durumdaki birikimlerin ekonomiye kazandırılmasında üstlendiği rol büyüme ve istihdam açısından çok değerlidir. Ayrıca banka kredileri arz talep dengesinin sağlanmasına ve ekonomik canlılığa önemli katkı yapar.

Gündelik kullanım bakımından krediler ele alındığında tüketici kredileri, konut kredileri ve taşıt kredilerinin halkın geniş kesimini yakından ilgilendirdiği görülür. Ayrıca kredili mevduat hesabı ya da açık hesap adıyla anılan kredi çeşidi de önemli bir kullanım alanına sahiptir.Her birisi için farklı koşullar ve kullanım detayı bulunan bu ürünler hemen hemen tüm bankalar tarafından sunulan kredi çeşitleri arasında yer alır.

Banka kredileri hesaplama nasıl yapılır?

Banka kredileri hesaplama işlemi ödeme vadesi ve planına göre yapılır. Aylık taksitler halinde ödenecek kredi ile yıllık ödemeleri olan bir kredi türünün hesaplama yöntemi doğal olarak farklılık gösterecektir.

Banka kredileri hesaplama işlemi yaparken temel bazı kavramların bilinmesi yerinde olacaktır:

       Vade: Kredi vadesi alınan kredinin kaç taksitte geri ödeneceğini ifade eder. Ödenecek taksit tutarını doğrudan etkileyen unsurların başında gelir.

       Aylık Taksit Tutarı: Ödeme yapılacak döneme ait faiz ve anapara toplamı aylık taksit tutarını oluşturur. Özellikle sabit ödemeli kredilerde anapara üzerinden ödenmesi gereken aylık tutarı ifade eder ve vade sayısına göre belirlenir.

       Faiz Ödemesi: İlgili ödeme döneminde ne kadar faiz ödemesi yapıldığını gösterir. Faiz oranı ödeme tutarının temel bileşenidir.

       Anapara Ödemesi: Aylık ödeme planına sahip olan kredilerde faiz ve diğer vergiler düşüldükten sonra ödenen ana para miktarını gösteren ifadedir. Alınan kredideki anaparanın ne kadarının ödendiğini göstermesi bakımından önemlidir.

       Kalan Anapara: Aylık taksitler ödendikten sonra kalan dönem için çekilen krediden faiz hariç ne kadar borç kaldığını gösterir.

       Vergi: Kullanılan krediye bağlı olarak değişkenlik gösterebilen vergi oranları söz konusu olabilir. Yasal vergi oranının faiz tutarı ile çarpılması ile bulunur.

Kredi almak isteyenlerin temel motivasyonu kimi zaman yeni bir araç satın almak, kimi zaman yeni bir ev, kimi zamansa beklenmedik bir ihtiyacı karşılamak olabilir. Bankalar tüketicilere benzer ihtiyaçlar ve talepler için farklı koşullarda çeşitli kredi seçenekleri sunar. Güncel faiz oranları üzerinden yapılacak hesaplamalarla seçilen kredi türü, geri ödeme süresi ve kullanılacak anaparaya göre ödeme planı çıkarılır.

Ödeme planında yer alan toplam geri ödeme tutarından kredi olarak kullanılacak anapara ve vergi tutarları çıkarıldığında ödenecek faiz miktarı bulunur. Söz konusu faiz tutarının aylık ödeme planına ne şekilde yansıyacağı ise aylık taksitlerin kompozisyonu incelendiğinde kolayca görülür.

Banka kredileri hesaplama işleminde asıl unsurlar kredi miktarı ve faiz oranıdır. Kredi faizi hesaplanırken her vade tarihinde ödemeden sonra kalan anaparaya sözleşmede geçerli olan faiz uygulanır. Her ödeme döneminde kalan anapara ile faiz çarpılır ve buna BSMV (Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi) ve KKDF (Kaynak Kullanım Destekleme Fonu) gibi vergiler eklenir.

Banka kredileri hesaplamasını tutar veya vadeye göre yapmak mümkündür. Ayrıca söz konusu hesaplama aylık taksite göre veya aylık faiz oranına göre de yapılabilmektedir. Güncel faiz oranları üzerinden bu hesaplamayı yapmak oldukça kolaydır. Ancak bu hesaba bankaların talep edecekleri diğer masrafları ayrıca dahil etmek gerekir. Tahsis ücreti ve benzeri adlarla talep edilen miktarlar faiz oranından bağımsız maliyet arttıran unsurlardandır.

Banka kredileri faiz oranları nelerdir?

Kredi faiz oranları piyasalarda belirlenen ve sürekli olarak değişebilen göstergelerdendir. Para ve maliye politikaları ile Merkez Bankası uygulamalarının kredi faizleri üzerinde önemli ölçüde etkisi vardır. Bu sebeple kredi ihtiyacı olduğunda güncel faiz oranlarının takip edilmesi ve hesaplamaların buna göre yapılması gerekir.

Bu noktada banka kredileri faiz oranları konusunu izah ederken faiz nedir sorusunu cevaplayarak ilerlemek daha uygun olacaktır. Piyasa ve sistem açısından bakıldığında faiz, tasarruf sahiplerinin birikimlerini ihtiyacı olanlara belirli bir süre için tahsis etmesine mukabil elde edeceği bedel olarak tarif edilebilir.

Bu ifadenin yanı sıra faizi ekonomi biliminin temel yaklaşımları bakımından iki farklı şekilde tanımlamak mümkündür. Bunlar; bir borç anlaşması ile elde edilen gelir miktarı ve sermayenin bir üretime tahsis edilmesi halinde getireceği kazanç oranı şeklinde ifade edilebilir.

Banka kredilerinde faiz tek maliyet unsuru değildir. Niteliğine bakılmaksızın bir kredinin maliyeti denildiğinde kendisine kredi tahsis edilecek kişinin alacağı anaparaya karşılık katlanacağı toplam maliyet anlaşılmalıdır. Söz konusu maliyet hesabında toplam faiz, kredi tahsis ücreti, ekspertiz ücreti, hukuki hizmet bedeli, sigortalar gibi tüm unsurlar birlikte değerlendirilir.

Buradan yola çıkarak faiz oranı ile maliyet oranının birbirinden farklı kavramlar olduğu kolayca görülebilir. Kredi maliyet oranı üzerinden kıyaslama yapmak tüketicinin en doğru krediyi seçebilmesi bakımından önemlidir. Tek başına faiz oranı üzerinden değerlendirme yapmak yanıltıcı olabilir.

Bir kredinin yıllık maliyet oranı tüketici tarafından talep edilen kredi için ödenen tüm ücretlerin ve yapılacak giderlerin kredi faiz oranına dâhil edilmesiyle elde edilir. Kredinin yıllık maliyet oranının kredi faiz oranına ilaveten tüketiciye bildirilmesi yasal bir zorunluluktur.

Banka kredileri faiz oranları dönemsel kampanyalara ve kredi türlerine göre değişiklikler gösterir. Ayrıca güncel para politikaları ve Merkez Bankası kararları da kredilerin faiz oranları üzerinde büyük etkiye sahiptir.

Kurumsal politikalar banka kredileri faiz oranları üzerinde etkili olur. Her bankanın bu açıdan farklı politikalar izlediği görülür. Bununla birlikte kredi türlerinin risk/maliyet hesapları da faizler üzerinde etkili olur. Örneğin konut kredisi ile kredili mevduat hesabı faizleri çoğu zaman birbirinden farklı oranlarda olur.

Banka kredileri faiz oranları üzerinde etkili olan önemli bir husus da kredi vadesidir. Uzayan vade çoğu zaman artan faiz oranı anlamına gelir. Kısa vadeli kredilerde faiz oranı nispeten daha düşük olmaktadır. Bu hesapta bankaların risk anlayışının yanında piyasalardaki beklentiler de rol oynar. Piyasalardaki likidite bolluğu ve görece istikrar algısı, faizlerin düşük olması ve kolay kredi imkanları anlamına gelir.

Kredi faiz oranlarını etkileyen bir başka husus da başvuru sahibinin kredi skoru olabilmektedir. Kimi bankalar kredi skoruna göre daha riskli buldukları kişi veya kuruluşlara uygulayacakları faiz oranını yüksek tutabilmektedir. Risk algısının daha yüksek olması durumunda ise kredi talebi banka tarafından tamamen geri çevrilir.