KOBİ’lerin kesinlikle bilmesi gereken vergi çeşitleri

Ülkelerin ekonomik büyümenin temel taşı olarak kabul ettiği KOBİ’ler küçük ve orta büyüklükteki işletmeler olarak açıklanır. Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin başarılı bir faaliyet yürütebilmeleri için çeşitli vergi çeşitleri ve oranları bulunur. Bu vergi çeşitlerini anlamak ve gerektiği gibi yürütmek KOBİ’ler için oldukça önemli bir durumdur. 

Finansal yönetimleri ve vergi zorunluluklarını bilerek hareket eden KOBİ’ler yasal düzene ayak uydurarak ticari açıdan olumlu durumları elde edebilir. İşletmelerin sahip olduğu gelir, yaptığı satış, varlıkları ve çalışanları gibi çeşitli unsurların önem arz ettiği vergiler işletmenin mali sağlığı açısından önem taşır. KOBİ’lerin bilmesi ve yerine getirmesi gereken temel vergi çeşitleri ve açıklamaları sizler için bir araya getirdik. 

Gelir vergisi 

Gelir vergisi hukuken hak edinebilen ve yetki sahibi kişilerin bir yıllık süreçte elde ettiği kazançtan alınan bir vergi çeşididir. Kanun gereğince elde edilen gelirden vergi ödemek zorunludur. Ticari, zirai, serbest meslek, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları ve diğer kazançlar bu vergiye tanımlanmıştır. İkametgah adresi Türkiye’de bulunan ve Türk vatandaşı olan kişiler bu vergiyi vermekle yükümlüdür. 

İki taksit olmak üzere ödenen bu vergi mart ve temmuz sonunda ödenmelidir. Ödemeler ikametgahınızın bulunduğu vergi dairesine ya da iş yerinizin adresinin olduğu vergi dairesine yapılır. Aynı zamanda bankalar aracılığıyla da gelir vergisi ödenebilir.  Her vergi türünde olduğu gibi gelir gergisi için belirli bir oran belirlenmiştir. Bu oran elde ettiğiniz gelire göre değişim gösterir. 

Kurumlar vergisi 

Küçük veya orta büyüklükte bir işletmenin ticaret yapabilmesi için ödemesi gereken bir diğer vergi çeşidi ise kurumlar vergisidir. Kurum kazançları üzerinden ödenen bu vergi türü her yıl nisan ayının sonuna kadar ödenmelidir. Bu vergi türünü ödemekle yükümlü kişiler sermaye şirketleri yani anonim, limited ve paylara bölünen komandit şirketlerdir. Ayrıca kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları ve dernekler ödemekle yükümlüdür. İş ortağı olarak geçen durumlarda da kurumlar vergisi ödemek gerekir. 

Kurumlar vergisi ödeme dönemi gelmeden önce mali müşavirinizden destek alabilirsiniz. Tüm hesaplar kapatıldıktan sonra bir gelir tablosu elde edilir. Kazancınız üzerinden o yılın oranına göre vergiyi verebilirsiniz. 

Katma değer vergisi (KDV)

KDV en çok bilinen vergi çeşitleri arasında yer alır. Aylık olarak ödenen bir vergi türü olan KDV, vergi mükellefi olan kişilerin yarattığı katma değer üzerinden ödenir. Bu vergi türü için gereken önemli unsurlar sattığınız mal, aldığınız mal ve hizmet bedelleri olacaktır. Ülkemizin KDV oranı %1 ile %18 arasında değişir. Bu oranlar sektörlere göre farklılık gösterdiği için kendi sektörünüze uygun olan oranı hesaba katmanız gerekir. 

KDV alınan durumlar: Ticari, sanayi gibi serbest meslek faaliyetleri gerçekleştirmek, ithalat, posta-televizyon ve telefon hizmetleri, şans oyunları, müzayede ve gümrük satışları olarak belirtilir. Yurt dışına yapılan hizmetler için KDV ödenmez. 

Özel tüketim vergisi (ÖTV)

En çok bilinen vergi türlerinden olan Özel Tüketim Vergisi belirli mal ve hizmetlerden alınır. Maktu veya oransal olarak hesaplanan bu verginin diğer vergi türlerine göre farklı bir amacı vardır. Diğer vergiler gelir elde etmek ve sorumluluk için alınırken bu vergi türü sosyal fayda sağlamak amacıyla alınır. Bazı tüketim malları çevreye karşı zarar verebileceği için bu vergi türü alınarak kullanımı teşvik edilmez. Alkol, sigara gibi lüks tüketim ürünleri bu kapsamda yer alır. ÖTV oranları malın türüne göre değişim gösterdiği için satışını yaptığınız ürünün oranını hesaplamanız gerekir. 

Damga vergisi 

KOBİ’ler yaptıkları alış ve satışları resmiyete dökmek için hukuki işlemler gerçekleştirmek zorundadır. Bu işlemleri belgeleyen kağıtlar için vergi alınır. Kişiler ya da kurumlar arasında yürütülen tüm resmi işlemler için alınan damga vergisi taraflar için ortaktır. Devlet ile yapılan sözleşme ve resmi belgelerde ise KOBİ’ler ödemekle sorumlu olan taraf olarak belirtilir. Damga vergisi için belirli kağıtlar listelenmiştir. Bu kağıtlar:

• Akitler yani sözleşmelerin yapıldığı belgeler

• Alınan kararlar ve mazbatalar

• Ticari açıdan yapılan tüm işlemlerdeki kağıtlar

• Makbuz ve diğer belgeler

Bu belgelerin tümünden damga vergisi alınır. Damga vergisinin oranları sözleşmeler ve diğer kağıt türlerine göre değişim gösterir. Örneğin iş sözleşmesi için alınan damga vergisi tutarı 9,48 ile çarpılarak elde edilir. Ay içinde hazırlanan belgeler hesaplanarak diğer ayın 20’sine kadar ödenmelidir. 

Emlak vergisi 

Bütün taşınmaz mallardan alınan bir vergi türü olan emlak vergisi KOBİ’ler tarafından da ödenmelidir. Mülkün belirli bir değeri vardır. Belirli oranlarla hesaplanır. Tek seferde ödenebileceği gibi taksitli olarak da ödenebilen bir vergidir. 

Motorlu taşıtlar vergisi 

Trafik şube veya bürolara kaydı yapılan tüm motorlu kara taşıtları, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne tescil ettirilen uçak ve helikopter, belediye sicile kayıt yaptırılan deniz araçları bu vergiyi ödemekle yükümlüdür. Ticaretin ilerlemesi için taşımacılık gerektiğinden dolayı bu vergi KOBİ’ler tarafından ödenmelidir. Yılda iki kez ödenen vergi ocak ve temmuz ayında ödenmediği takdirde zamlanarak ödenir. 

Tüm vergi türlerinin herhangi bir karışıklık çıkmadan ödenebilmesi için vergi türleri kodları belirtilmiştir.  Bu kodlar resmi işlerin daha düzenli olarak yürütülmesini sağlar. Gelir vergisi 0001, kurumlar vergisi 0010, KDV 0015, damga vergisi 1048, motorlu taşıtlar vergisi için 9034 olarak belirtilir.  ÖTV ve emlak vergisi ise türlerine göre farklılık gösterdiği için size uygun olan türde ödemeniz gerekir.