Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Hakkında En Sık Sorulan Sorular

Açılımı Özel Tüketim Vergisi olan ve çoğunlukla kısaltması olan ÖTV şeklinde kullanılan bu vergi türü, yaygın biçimde hayatımızda bulunan bir tüketim vergisidir. Bu yazımızda ÖTV nedir, hangi ürünlerde ÖTV uygulanır, ÖTV mükellefi kimlerdir gibi sorulara yanıtlar veriyoruz.

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) nedir?

Genel anlamda lüks tüketim mallarının yanı sıra toplumun bazı zararlı tüketimlere teşvik edilmemesi için konan bir tüketim vergisi olarak açıklanabilir. Bu vergi, farklı biçimlerde maktu ya da oransal olarak alınır. Avrupa Birliği’ne uyum yasaları çerçevesinde 2002 yılında 4760 sayılı kanunla yürürlüğe giren ÖTV hakkında bilinmesi gereken yasal mevzuatı aşağıda paylaşıyoruz.

Hangi ürünlerde ÖTV uygulanır?

• Lüks tüketim ürünleri (motorlu taşıtlar, mücevher, kürk, beyaz/kahverengi eşya)
• İnsan sağlığına zararlı ürünler (Alkollü içkiler ve tütün ürünleri)
• Çevreye zarar veren ürünler (akaryakıt, yağ türevi ürünler)

ÖTV Kanunu’na ekli listelerde hangi mallar vardır?

Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli dört adet liste kapsamına giren mallar Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) numaralarıyla tanımlanmıştır.

• I sayılı listenin A cetvelinde; akaryakıt ürünleri, doğal gaz, LPG,
• I sayılı listenin B cetvelinde; akaryakıta katılabilen solvent türevleri, tiner, bazyağ, madeni yağlar ve yağlama müstahzarları,
• II sayılı listede, yarı römorklar için çekiciler, binek otomobilleri ve esas itibarıyla insan taşımak üzere imal edilmiş motorlu taşıtlar, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, özel amaçlı motorlu taşıtlar, motosiklet, helikopter, uçak, gemi, yat, eğlence ve spor tekneleri gibi taşıtlar,
• III sayılı listenin A cetvelinde, kolalı gazozlar ve alkollü içkiler,
• III sayılı listenin B cetvelinde; puro, sigarillo, sigara, nargile tütünü, enfiye veya çiğnemeye mahsus tütün gibi tütün mamulleri,
• IV sayılı listede, genel itibariyle, havyar ve havyar yerine kullanılan ürünler, kozmetik ürünleri, kürkler ve kürkten giyim eşyası, muzır neşriyat, sofra, mutfak, tuvalet, yazıhane, ev tezyinatı ve benzeri işler için bazı cam eşyalar, manikür ve pedikür takım ve aletleri, altın veya gümüş kaplama kaşık, çatal ve kaşık-çatal takımları, klimalar, ısıtıcılar, beyaz eşyalar, elektrik motorlu araçların motorunu çalıştırmaya mahsus araç pilleri, küçük ev aletleri, cep telefonu, telsiz-telefon cihazları, mikrofon, hoparlör, kulaklık, amplifikatörler, ses kayıt ve çalma cihazları, televizyon, projektör, kamera, ses ve görüntü cihazları, infrared ile çalışan uzaktan kumanda cihazı, inci ve kıymetli taşlardan mamul saat kayışları, tabancalar ve diğer ateşli silahlar ile sürgülü silahlar, kristal avizeler, bazı oyun eşyaları, hayvansal maddelerden süs eşyaları gibi mallar yer almaktadır.

Kimler ÖTV mükellefidir?

İthal edilen veya üretilen bir malın satışında tahakkuk eden ÖTV, ilgili kanunda belirtilen mallara uygulanır. Bu mallardan kayıt ve tescile tabi olmayan malları imal inşa veya ithal edenler, bu malların müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenler, kayıt ve tescile tabi olan motorlu araç ticareti yapanlar ÖTV mükellefidir.

ÖTV Kanununa ekli (I),  (III) ve (IV) sayılı listelerdeki mallar ile (II) sayılı listedeki mallardan  kayıt ve tescile tabi olmayanları imal, inşa veya ithal edenler ile bu malların  müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenler, (II) sayılı listedeki  mallardan, kayıt ve tescile tabi olanlar için; motorlu araç ticareti yapanlar,  kullanmak üzere ithal edenler veya müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenler.

ÖTV’de vergilendirme dönemleri nasıldır?

• I sayılı listedeki  mallar için, her ayın ilk on beş günü birinci dönem, kalan günler ise ikinci  dönem olarak belirlenmiştir.
• II sayılı listedeki  mallardan kayıt ve tescile tabi olanlarda vergilendirme dönemi olmayıp, ilk  iktisapla ilgili işlemlerin tamamlanmasından önce verginin beyanı ve ödenmesi  esastır.
• II sayılı listedeki  mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanlar ile (III) ile (IV) sayılı listelerdeki mallar için, faaliyette bulunulan takvim yılının birer aylık  dönemleridir.

ÖTV beyannameleri hangi sürede verilir?

• I sayılı listedeki  mallar için vergilendirme dönemini izleyen onuncu günü akşamına kadar KDV (Katma  Değer Vergisi) yönünden bağlı olunan vergi dairesine,
• II sayılı listedeki  mallardan kayıt ve tescile tabi olanlar için ilk iktisap ile ilgili işlemlerin  tamamlanmasından önce bu işlemlerin yapıldığı yer vergi dairesine, birden fazla  vergi dairesi varsa motorlu taşıtlar vergisi ile görevli vergi dairesine,
• II sayılı listedeki  mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanlar ile (III) ve (IV) sayılı listelerdeki mallar için vergilendirme dönemini izleyen ayın on beşinci günü  akşamına kadar KDV yönünden bağlı olunan vergi dairesine, verilir.

İlk iktisap ne demektir?

İlk iktisap, (II)  sayılı listedeki mallardan Türkiye’de kayıt ve tescil edilmemiş olanların;

• Kullanılmak üzere ithalini,
• Müzayede yoluyla veya kayıt ve tescil edilmiş olsa dahi 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre iade edilenler de dahil motorlu araç ticareti yapanlardan iktisabını,
• Motorlu araç ticareti  yapanlar tarafından kullanılmaya başlanmasını, aktife alınmasını veya adlarına  kayıt ve tescil ettirilmesini, ifade eder.

ÖTV’de vergi indirimi nasıl uygulanır?

Özel Tüketim Vergisine tabi malların, yer aldıkları listedeki başka bir malın imalinde kullanılması halinde söz konusu mal için ödenen vergi, imal edilen mala ilişkin olarak ödenecek vergiden Maliye Bakanlığınca belirlenen esaslara göre indirilir.

ÖTV hangi oran ve/veya tutarlarda alınır?

Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli listelerde yer alan mallardan karşılarında belirtilen tutar ve/veya oranlarda ÖTV alınmaktadır.

Buna göre (I) sayılı listedeki mallar için litre, kilogram ve standart metreküp birimleri itibariyle maktu vergi tutarları, (II) ve (IV) sayılı listelerdeki mallar için ise nispi vergi oranları, (III) sayılı listenin (A) Cetvelindeki mallar için nispi vergi oranları ile asgari maktu vergi tutarları, (B) Cetvelindeki mallar için nispi vergi oranları ile asgari maktu vergi ve maktu vergi tutarları belirlenmiştir.