Finansman gider kısıtlaması nedir?

Finansman gider kısıtlaması, yasal düzenleme çerçevesinde şirketlerin finansman giderlerine uygulanan sınırlamayı ifade eder. Şirketlerin kullandığı yabancı kaynakların kanunen belirlenen oran dışında gider olarak gösterilmesini engelleyen finansman gider kısıtlaması Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe girmiş ve 04.02.2021 tarihli Resmî Gazetede yayımlanarak 01.01.2021 tarihi itibarıyla uygulanmaya başlamıştır.

Her ne kadar 2021 yılından bu yana geçerli olsa da aslında finansman gider kısıtlaması yeni bir uygulama değildir. Önce 2004 yılında yürürlükten kaldırılan uygulama 2012 yılında 2013'te yürürlüğe girmek üzere tekrar getirilmiştir. Ancak uygulanmasına yönelik gerekli olan kararname yayımlanmadığı için 2021 yılına kadar askıda kalmıştır.

Finansman gider uygulamasına göre kullandığı yabancı kaynaklar öz kaynaklarını aşan şirketlerin, sadece aşan kısmın %10 oranının gider olarak yazılmasının önüne geçer. Buna, yatırımın maliyetlerine ilave edilenler hariç olmak üzere yabancı kaynaklara ilişkin faiz, vade farkı, kur farkı, kâr payı ve komisyon adı altında gerçekleştirilen tüm gider ve maliyet unsurları dahildir.

Finansman gider kısıtlaması ile iki farklı hedefe ulaşmak amaçlanır. Öncelikli hedef şirketleri, finansman ihtiyaçlarını borçlanmak yerine öz kaynaklarını kullanarak karşılamaları yönünde teşvik etmektir. Böylelikle şirketlerin öz kaynaklarının güçlenmesini sağlamak hedeflenir. Öz kaynakları ve dolayısıyla yapısı güçlenen şirketler olası kriz durumlarına karşı daha hazırlıklı hale gelir. Herhangi bir kriz yaşandığında ise şirketler en az zararla atlatmayı başarır.

Şirketlerin yapısını güçlendirmek adına alınan finansal gider kısıtlama kararının farklı işlevleri de mevcuttur. Bu işlevlerden biri de sunulan vergi avantajının suistimal edilmesine yönelik önlem almaktır. Bazen şirketler vergi avantajı elde etmek amacıyla yüksek tutarlarda borçlanma gerçekleştirme yoluna gidebilir. Uzun vadede ülke ekonomisi adına ciddi bir risk barındıran bu durumun önüne geçmek ise finansal gider kısıtlamasının bir diğer hedefidir.

Finansal gider kısıtlaması kurumlar vergisi mükellefi olan, aynı zamanda yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan şirketler için geçerlidir. Ancak yabancı ve öz kaynak mukayesesi gerektiğinden finansal gider kısıtlaması bilanço esasına tabi mükellefler için de uygulanır. İşletme hesabı esasına tabi mükellefler ise bu kapsama dahil değildir. Uygulamanın kapsamına dahil olmayan diğer kurum ve kuruluşlar şunlardır:

       4632 sayılı Kanuna göre faaliyet gösteren emeklilik şirketleri

       5411 sayılı Kanun kapsamında yer alan Türkiye’de kurulmuş mevduat, kalkınma, yatırım, katılım bankaları ile yurt dışında kurulmuş ve bu niteliklere sahip olan kuruluşların Türkiye'de bulunan şubeleri ve finansal holding şirketleri

       Faaliyetlerini 5684 sayılı Kanun kapsamında gerçekleştiren sigorta ve reasürans şirketleri

       6361 sayılı Kanunda yer alan ilgili maddelere uygun olarak faaliyet gösteren faktoring, finansal kiralama, tasarruf finansman ve finansman şirketleri

       6362 sayılı Kanun dahilinde sermaye piyasası faaliyetleri gerçekleştiren şirketler

Finansman gider kısıtlaması hesaplama nasıl yapılır?

Finansman gider kısıtlaması hesaplama işleminin nasıl yapılacağı kapsama dahil olan şirketler tarafından merak edilebilir. Oldukça basit ve kolay bir şekilde hesaplanabilen finansal gider kısıtlaması için şu formül kullanılır:

Finansman Gideri x (Aşan Kısım / Toplam Yabancı Kaynak)

Bu formülde yer alan “Aşan Kısmı” tespit etmek için yabancı kaynak toplamından öz kaynak toplamı çıkarılır. Finansman gideri yabancı kaynağın kullanım süresince ortaya çıkan komisyon, kur farkı, faiz, vade ve kâr payını içerir. Aynı zamanda faktoring kuruluşlarına verilen iskonto bedeli ve benzeri maliyetler de kapsama dahildir.

Finansman gider kısıtlaması muhasebe kaydı

Finansman gider kısıtlamasının muhasebe kayıtlarına aktarılması, Kurumlar Vergisinde yer alan 1 No’lu Tebliğde sunulan hesaplar doğrultusunda yapılır. Finansman gider kısıtlaması muhasebe kaydı gider kısıtlaması tebliğde de örneklendirilen 689 No’lu “Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar” ile 780 No’lu “Finansman Giderleri” hesapları kullanılarak da gerçekleştirilebilir. Eğer söz konusu tek bir gelir tablosunda gösterim ise 900 ve 901 No’lu hesaplar gibi farklı uygulamalardan da yararlanabilmek mümkündür.

Finansman gider kısıtlamasının muhasebe kaydı gerçekleştirilirken denetimlerde sorun yaşamamak adına hatalı hesaplamalara yol açabilecek durumlara karşı dikkatli olunmalıdır. Bunun yanı sıra geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere dönemin başından sonuna kadar bütün finansman giderleri için kısıtlama uygulanacağı da göz önünde bulundurulmalıdır.

Finansman gider kısıtlaması tebliğ

Finansman gider kısıtlaması tebliğ tam haliyle şöyledir: 6322 sayılı Kanunun 37. maddesiyle 1/1/2013 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere 5520 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin birinci fıkrasına eklenen (i) bendiyle; kredi kuruluşları, finansal kuruluşlar, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri dışında, kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10'unu aşmamak üzere Cumhurbaşkanınca kararlaştırılan kısmı kanunen kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak kabul edilmiştir.