Adi Şirket nedir, nasıl kurulur, vergilendirilmesi nasıldır?

Ülkemizde şirket kuruluş süreçlerinde kolaylık ve işlev bakımından en rahat olan türlerden biri olan Adi Şirket (veya Adi Ortaklık), mevzuat açısından çok fazla detay barındırmıyor. Dolayısıyla anlatması da anlaması da oldukça kolay. Bu yazımızda adi şirket nedir, kuruluş işlemleri nelerdir, nasıl vergilendirilir gibi sorulara yanıtlar veriyoruz.

Adi Şirket nedir?

Sahibinden ayrı bir varlığı olmayan, en basit şirket modeli olarak ayrışan adi şirket veya adi ortaklık; kuruluş kolaylığı, tüzel kişiliğinin olmaması ve tescil zorunluluğu bulunmaması dolayısıyla yaygın bir şirket türüdür. Adi şirketler, yasal dayanağı Türk Borçlar Kanunu’nun 620 – 645 maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre, olan adi şirketlerin tüzel kişilikleri bulunmamaktadır. Bu nedenle kendilerine ait mal varlıkları üzerinde ortaklarının elbirliği mülkiyeti vardır. Şirketle ve şirketin mal varlığı ile ilgili hukuki eylem ve işlemlerde tüm ortaklar birlikte hareket etmek zorundadırlar.

Adi Şirket nasıl kurulur?

• Kuruluşları bir şekle tabi tutulmamıştır. Ortaklar yazılı olarak sözleşme düzenleyebilecekleri gibi sözlü olarak da aralarında anlaşarak adi şirket kurabilirler.
• Adi şirketler, ticaret şirketlerinde olduğu gibi şahsi emek, ticari itibar, para, kıymetli evrak, imtiyaz ve ihtira beratları, sınai haklar, taşınır ve taşınmaz mallar sermaye olarak konulabilir.
• Adi şirketlerin tüzel kişilikleri olmadığından belli bir unvanları yoktur. Bu nedenle Ticaret Siciline kaydolma sorumlulukları yoktur.
• Şirketlerin aktifleri (varlıkları), ortaklığa değil ortaklara aittir. Borçları da ortakların tek başına veya birlikte ödemek zorunda oldukları şahsi borçlardır.
• Adi şirketlerde kar/zarar sözleşmede hüküm konmuşsa ona göre yoksa eşit olarak ortaklara dağıtılır. 
• Adi şirketlerde ortak diğer ortakların rızası olmadan paylarını devredemez, bir üçüncü şahıs şirkete ortak olamaz.

Adi şirketlerde vergilendirme nasıldır?

• Adi ortaklıkların tüzel kişilikleri olmamakla birlikte vergi kanunları uygulaması açısından ortaklık adına vergi kimlik numarası verilir.
• Ortaklık numarası verilen adi ortaklık için gelir stopaj, katma değer vergisi ve diğer vergi türleri için mükellefiyet tesisi yapılır.
• Ayrıca ortaklardan her birinin adına ayrı ayrı vergi kimlik numarası verilir ve ortaklar için gelir vergisi ve gelir geçici vergi yönünden mükellefiyet tesis edilir.

Adi şirketin faaliyetini sona erdirme ve tasfiye 

Şirket aşağıdaki durumlarda sona erer:

• Ortaklık sözleşmesinde öngörülen amacın gerçekleşmesi veya gerçekleşmesinin imkânsız duruma gelmesiyle.
• Sözleşmede ortaklığın mirasçılarla sürdürülmesi konusunda bir hüküm yoksa, ortaklardan birinin ölmesiyle.
• Sözleşmede ortaklığın devam edeceğine ilişkin bir hüküm yoksa, bir ortağın kısıtlanması, iflası veya tasfiyedeki payının cebrî icra yoluyla paraya çevrilmesiyle.
• Bütün ortakların oybirliğiyle karar vermesiyle.
• Ortaklık için kararlaştırılmış olan sürenin bitmesiyle.
• Ortaklık sözleşmesinde feshi bildirme hakkı saklı tutulmuş veya ortaklık belirsiz bir süre için ya da ortaklardan birinin ömrü boyunca kurulmuşsa, bir ortağın fesih bildiriminde bulunmasıyla.
• Haklı sebeplerin bulunması hâlinde, her zaman başkaca koşul aranmaksızın, fesih istemi üzerine mahkeme kararıyla.

Ortaklığın sona ermesi hâlinde tasfiye, yönetici olmayan ortaklar da dâhil olmak üzere, bütün ortakların elbirliğiyle yapılır. Ancak, ortaklık sözleşmesinde, ortaklardan biri tarafından kendi adına ve ortaklık hesabına belirli bazı işlemlerin yapılması öngörülmüşse, bu ortak, ortaklığın sona ermesinden sonra da o işlemleri tek başına yapmak ve diğerlerine hesap vermekle yükümlüdür.

Ortaklar, tasfiye işlerini yürütmek üzere tasfiye görevlisi atayabilirler. Bu konuda anlaşamamaları hâlinde, ortaklardan her biri, tasfiye görevlisinin hâkim tarafından atanması isteminde bulunabilir.

Tasfiye görevlisine ödenecek ücret, sözleşmede buna ilişkin bir hüküm veya ortaklarca oybirliğiyle verilmiş bir karar yoksa tasfiyenin gerektirdiği emek ile ortaklık malvarlığının geliri göz önünde tutularak hâkim tarafından belirlenir ve ortaklık malvarlığından, buna imkân bulunamazsa, ortaklardan müteselsilen karşılanır. Tasfiye usulüne veya tasfiye sonucunda her bir ortağa dağıtılacak paya ilişkin olarak doğabilecek uyuşmazlıklar, ilgililerin istemi üzerine hâkim tarafından çözüme bağlanır.