Amortisman nedir, nasıl hesaplanır?

Amortisman nasıl hesaplanır sorusu sıkça araştırılan sorular arasında yer alır. Ancak hesaplama kısmına geçmeden önce amortisman nedir sorusunu cevaplamak gerekir. Duran varlıkların zamanla yıpranması, aşınması, eskimesi gibi durumlar son derece olağan ve doğaldır. Yıpranma payı olarak da adlandırılan amortisman, işletmelerin satın almış oldukları değerli varlıkların aşınması veya eskimesi durumunda gider payı olarak gösterilmesini ifade eder.

Duran varlıkların amortisman olarak kabul edilmesi için bazı şartları sağlaması gerekir. Bu şartlar, amortisman ayırma koşulları olarak da bilinir. Koşulları sağlayan varlıklar amortisman olarak kabul edilerek kayıt altına alınır. Böylece belirli mali dönemlerde gider olarak gösterilebilir. Amortisman hesaplamanın ise üç farklı yöntemi bulunur.

Amortisman hesaplama yöntemleri nelerdir?

Amortisman hesaplama işlemleri en basit haliyle duran varlığa ait satın alma bedelini, varlığın ekonomik ömrüne (faydalı ömür) bölerek yapılır. Vergi Usul Kanunu’na göre amortisman olarak kabul edilen varlıkların hesaplanması, Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen ve varlıkların ekonomik ömürlerinin tespit edilmesiyle ilan edilen oranlar üzerinden yapılır.

Amortisman hesaplama yöntemleri 3 başlık altında incelenebilir.

·         Normal amortisman hesaplama yöntemi

Eşit tutarlı amortisman olarak da bilinen bu hesaplama yönteminde varlığa sabit bir amortisman oranı uygulanır. Bunu yerine kayıtlı değerin ekonomik ömre bölünmesi formülü de kullanılabilir.

Normal amortisman hesaplama yöntemine bir örnek vermek gerekirse;

Bir firmanın 5 yıl ekonomik ömrü olan 10 bin TL ücretli bir demirbaş satın aldığını varsayalım. Bu durumda,

Amortisman oranı: 1/Ekonomik Ömür

Amortisman oranı: 1 / 5: %20 yıpranma payı

Amortisman oranı: 10000 x %20= 2000 TL yıllık amortisman payı olarak karşımıza çıkar.

·         Hızlandırılmış amortisman hesaplama yöntemi

Bu hesaplama türü, azalan bakiyeler yöntemi olarak da adlandırılır. Bu yöntemde varlıkların giderleşme hızı normal amortismanla kıyaslandığında iki kat daha fazladır. Hızlandırılmış amortisman hesaplama yönteminde giderleşme işlemi, yıl başındaki net defter değeri baz alınarak hesaplanır.

Örneğin; Bir firmanın ekonomik ömrü 5 yıl olan 100 bin TL değerinde bir demirbaş varlık edindiğini kabul edelim. Bu durumda:

İlk sene değeri: 100/5*2: 40 TL

İkinci sene değeri: (100-40)/ 5*2= 24 TL olarak ortaya çıkar. Bu durum, giderleşme miktarının her sene bir öncekini baz alarak azaldığı bir döngüyü gözler önüne serer.

·         Fevkalade amortisman hesaplama yöntemi

Fevkalade hesaplama sel, yangın, deprem gibi olağan dışı afetlerin meydana gelmesi ile duran varlıkların değerinin tamamen kaybolması ya da azalması halinde kullanılan yöntemdir. Bu gibi bir durum yaşandığında ilgili idareye başvuru yapılarak varlıkların belirlenen bir bölümünün amortize edilmesi sağlanabilir.

Amortisman ayırma koşulları nelerdir?

Bir duran varlığı amortisman olarak ayırmak için bazı şartlar bulunur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

·         Varlığın işletme tarafından en az 1 yıl boyunca kullanılmış olması gerekir.

·         Varlık, kullanıma bağlı olarak değerini kaybedebilir, eskiyebilir ya da yıpranabilir bir durumda olmalıdır.

·         Söz konusu varlıklar, belirlenmiş olan amortize değerini geçmiş olmalıdır. Bu değer, her yıl yeniden hesaplanır ve hangi varlıkların amortisman olarak kabul edilip edilemeyeceğini sınırlar.

·         Amortisman ayırma işleminin yapılacağı tarihte söz konusu varlığın işletmenin kullanımında ve envanterinde yer alması gerekir.

Amortisman nelere uygulanır?

Amortisman olarak kabul edilebilecek işletme varlıklarının türü, maddi varlıklar olarak adlandırılır. Vergi Usul Kanunu’nda bulunan 269 sayılı maddede yer verilen bu varlıklar şunlardır:

·         Mobilyalar

·         Araçlar

·         Demirbaşlar

·         Gayrimenkul

·         Telifler

Bu türler arasında yer alan ve amortisman ayırma koşullarına uygunluk sağlayan varlıklar, amortisman olarak kabul edilebilir.

2022 amortisman sınırı nedir?

Amortisman sınırı, her yıl belirli oranlar hesaplanarak farklılık gösterir. 2022 yılı için amortisman sınırı, 2 bin TL olarak açıklanmıştır. Bu sınır fiyatı amortisman oranları, KDV hariç tutarlar göz önünde bulundurularak uygulanır.

Amortisman ve Demirbaş sınırına ait 2 bin TL değeri, aynı zamanda Fatura Kesme Sınırı olarak da dikkate alınan bir tutardır.

Faydalı ömürleri dikkate alınmak koşuluyla bu sınırın altında bir KDV hariç tutarı bulunan Demirbaş varlıklar, “Gider Sayılan Demirbaşlar” hesabı altında izlenebilir.

Amortisman yazılması için gerekenler

Duran varlıkları amortisman olarak yazabilmek için gerekli olan ilk şart, varlığın en az bir yıldır işletmenin kullanımında duruyor olmasıdır. Bir diğer gerekli durum ise amortisman olarak değerlendirmek istenilen varlığın o sene için belirlenmiş olan maddi sınırı geçmesidir. Ayrıca söz konusu edilen varlıklar TÜRMOB tarafından hazırlanmış olan amortisman tablosunda yer almalıdır.

Varlıkların amortize edilebilmesi için yıpranabilir bir yapısının ve amortisman edilmek istendiği tarihte işletmenin kullanımında olması diğer gerekliliklerdir. Ayrıca bu varlıklar amortisman olarak ayrılabilmesi için zamanla değerini kaybeder bir niteliğe sahip olmalıdır.

Hangi varlıklara amortisman ayrılır?

Amortisman olarak ayrılabilecek varlıkların listesi, Vergi Usul Kanunu’nun 269 sayılı maddesinde belirtilmiştir.

Fatura nasıl kesilir?

Fatura kesmek, günlük yaşamın vazgeçilmez işlemlerinden biridir. Alım satım işlemlerinin olduğu her ticari durumda işletmeler, fatura kesmekle yükümlüdür. Profesyonel iş hayatının temel unsurları arasında yer alan fatura kesme işleminin yanı sıra kesilen faturaların takibini yapmak ve arşivlemek gibi süreçler de son derece özen gerektirir.

Fatura nasıl kesilir sorusu, herhangi bir alım satım işiyle uğraşarak fatura hazırlama zorunluluğu bulunan firma ve şahıslar tarafından sıkça araştırılır. Fatura kesme nasıl yapılır öğrenmek isteyenlerin ilk olarak fatura olarak isimlendirilen belgeyi elde etmesi gerekir. Bunun için fatura basma işlemini kanunlara uygun şekilde gerçekleştiren ve Maliye Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş olan matbaalar ile görüşmek gerekir. Sonrasında fatura bastırabilmek için matbaaya bazı belgeler ibraz edilmelidir.

Bu belgeler arasında;

•             Yoklama fişi

•             Vergi levhası

•             KDV beyannamesinin tahakkuk fişi

•             Ticaret Sicil Gazetesi

•             İmza sirkülleri yer alır.

Son aşamada fatura düzenleme sırasında belge üzerine gerekli tüm bilgilerin yazılmış olduğundan emin olunmalıdır.

Fatura kesme yöntemleri nelerdir?

Fatura kesme, farklı yöntemlerle yapılabilen bir işlem türüdür. Maliye Bakanlığı tarafından yetkilendirilen matbaada oluşturulan faturayı kesmek için uygulanan yöntemler şunlardır:

•             El ile fatura kesmek

Faturayı elle kesmek isteyenlerin gerekli bilgileri belge üzerine tükenmez kalemle yazması gerekir. Kurşun kalem gibi silinmesi mümkün olan bir kalem türü fatura hazırlamak için kullanılamaz. Bu yöntemin dezavantajı ise elle kesme sırasında gözden kaçabilecek hatalardır.

•             Yazıcı ile fatura kesmek

Bilgisayarda kullanılabilen uygulamalar sayesinde fatura oluşturabilir, bu faturaları yazıcıdan çıktı alarak kullanabilirsiniz. Bu yöntemdeki dezavantaj ise işler büyükçe fatura sayısının ciddi oranda artması, bu yüzden zamanla faturaları muhafaza etme sorunu yaşamaktır.

•             Program aracılığıyla fatura kesmek

Diğer iki yönteme göre çok daha pratik ve güvenilir bir yöntem ise fatura kesme işlemini program aracılığıyla gerçekleştirmektir. Bilgisayarda bulunan internet tabanlı programlar sayesinde kolayca fatura kesebilir, fatura takibi yapabilir ve arşivleme sorununda kurtulabilirsiniz.

Fatura türleri nelerdir?

Fatura, yapılan iş ya da verilen ürün veya hizmet karşılığında zorunlu olarak düzenlenmesi gereken belgedir. Faturanın alışveriş ile ilgili bir belge olması, tıpkı alışveriş çeşitleri olduğu gibi faturaların da farklı çeşitleri olmasına yol açmıştır.

Fatura çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:

·         İrsaliyeli Fatura

Fatura türleri arasında yer alan irsaliyeli fatura, adından da anlaşılabileceği gibi hem sevk irsaliyesi hem de fatura yerine geçer. Satıcı tarafından alıcıya gönderilen ürünler için hazırlanan, taşıma sırasında araçta olması gereken, satıcı, alıcı ve ürün hakkında bilgiler içeren belge, sevk irsaliyesi olarak adlandırılır. Faturada yer alması gereken tüm bilgiler irsaliyede de bulunduğundan bu iki belge birleştirilmiş ve irsaliyeli fatura adını almıştır.

·         Satış Faturası

Standart bir alışveriş sonrasında müşteriye kesilen fatura, satış faturası olarak adlandırılır. Satılan hizmet ya da ürüne dair tüm bilgilere yer verilen bu fatura türü, alım satım işlemini yasal hale getirir.

Satış faturasını da kendi arasında iki çeşide ayırmak mümkündür. Bunun için önemli nokta, ödemenin vadeli mi yoksa peşin olarak mı yapılacağıdır. Vadeli satış yapıldığında kaşe ve imzanın faturanın üst kısmında yer alması gerekir. Peşin ödeme şeklinde ise faturanın alt kısmı kaşelenir ve imzalanır. Bu fatura aynı zamanda “kapalı fatura” olarak da isimlendirilir.

·         İade Faturası

İade işlemlerinde kullanılan fatura türü, iade faturası adını alır. Satıcının bir ürün hakkındaki sorumluluğu yalnızca fatura kesme işlemi ile son bulmaz. Çünkü alıcıların satın aldıkları ürünü belirli bir süre içerisinde iade etme hakkı bulunmaktadır. İade durumlarında satıcıların ürünün geri alındığına dair bir iade faturası kesmesi gerekir.

·         Proforma Fatura

Halk arasında göstermelik fatura olarak da bilinen proforma fatura, bir satış üzerine değil, potansiyel bir satış teklifi için hazırlanan fatura türüdür. Satıcılar tarafından ürünü satmış gibi düzenlenen ve potansiyel alıcılara gönderilen proforma faturaların hazırlanma amacı, hizmet ya da ürünün ne kadar miktarını hangi fiyata satabileceğini göstermektir.