İş planı hazırlanırken dikkat edilmesi gereken noktalar

İş planı, bütünselliği sağlar. Önünüzü görebilmeniz için kapsamlı bir araştırma yapmanız ve iş planı hazırlamanız gereklidir. İş planı sayesinde; sürece hakim olabilir, alternatifleri göz önüne alarak zorlukları öngörebilir, kaynakları yönlendirebilir ve önünüzü görebilirsiniz. Peki, iyi bir iş planının özellikler neler olmalıdır, iş planını hazırlarken ve hazırlandıktan sonra nelere dikkat edilmelidir?

Girişimcilerin iş kurma aşamasında ve büyümeye giden yolculukta en önemli yol arkadaşı iş planı olmaktadır. Siz de iş kurmak üzere olan bir girişimci veya kurulu bir firmanın yöneticisiyseniz, önünüzü görebilmek için iş planı hazırlıkları için harekete geçmelisiniz. Peki, zorlukları öngörebileceğiniz ve kaynakları yönetebileceğiniz iyi bir iş planının özellikleri neler olmalıdır, iş planını hazırlarken ve hazırlandıktan sonra nelere dikkat edilmelidir?

İşletmenizin başarılı olabilmesinin ve finansal açıdan varlıklarını koruyabilmesinin gerektirdiği pek çok faaliyet vardır. Bu faaliyetlerin ilk aşaması iş planı hazırlamaktır. İş planı hazırlarken yapılabilecek en kritik hatalar; detaylı bilgi edinilmemesi, örnek almak yerine taklit etme yoluna gidilmesi, odak noktanın belirlenememesi, hedef kitlenin tespit edilmemesi, gereksiz detaylar ile zaman kaybedilmesi, pazar araştırması yapılmaması, finansal konularda net olunmaması ve aceleci davranılmasıdır. Bu hatalara düşmemek için hassasiyet gösterilmesi gereken noktalar vardır. Dikkat etmeniz gereken noktalar şunlardır:

Cevaplandırmanız gereken sorular

Size kılavuzluk edecek bir iş planı hazırlamadan önce mutlaka cevaplamanız gereken soruları şöyle sıralayabiliriz:

• İşletmenin faaliyet konusu ne olacak ve parayı hangi faaliyet veya hizmetlerle kazanacak?
• İşletmeniz faaliyet halinde ise ne kadar süredir faaliyette?
• İşletmenizin karlılık düzeyi nasıl? Yeni bir işletme kurmak üzereyseniz gelecekte ileriye dönük olarak kar beklentileriniz nelerdir?
• İşletmenin ihtiyaç duyduğu veya ihtiyaç duyma olasılığı olan miktar nedir? Kurulum dışında finansman desteği hangi amaçlar için kullanılacak?

Önce araştırın

Fikrinizin başarı hikâyesine dönüşmesine kadar olan sürecin en önemli aşaması, işinize dair bilgi edinmenizdir. İşinizle ilgili bilgi edinerek iş planı altyapısını oluşturmanız için araştırma yapmalısınız. Araştırma sürecinde;

• Rakiplerinizi gözlemleyin: Rakiplerinizi, web sitelerini ve mağazalarını inceleyerek gözlemleyebilirsiniz. Bunun yanı sıra gizli müşteri olarak rakiplerinizin güçlü ve zayıf noktalarını tespit edebilirsiniz ki bu yöntem en etkili yöntemdir.
• Pazarın büyüklüğünü tespit edin: Pazarın büyüklüğünü tespit etme aşamasında pazar araştırma şirketlerinin raporları, ticaret ve sanayi odalarının internet siteleri, TOBB, KOSGEB size kaynaklık edebilir.
• Sektör hakkındaki görüşleri öğrenin: İş alanıyla ilgili forumlarda, ürününüz/hizmetiniz ve sektörde söz sahibi olan işletmelerin hakkında yapılan yorumlardan faydalanabilir, bu sayede sektörde hangi yönde ilerleyebileceğinize karar verebilirsiniz. Faaliyet halinde bir işletmeyseniz potansiyel müşterilerinizden düşüncelerini ve önerilerini öğrenebilirsiniz.

İş planı hazırlarken; neye ve kime yönelik hazırladığınızı, amaca yönelik olup olmadığını, araştırma ve rakamlarla desteklenmiş olup olmadığını, başkaları tarafından okunup okunmadığını ve kontrolünün yapılıp yapılmadığını göz önünde bulundurmalısınız. İş planı hazırladıktan sonra ise; aksiyon planı yazılıp yazılmadığını, öncelikle yapılması gerekenler listesi oluşturulup oluşturulmadığını, iş planı yaklaşımınızı koşullara göre revize edilip edilemeyeceğini sorgulamalısınız.

İş planı kapsamında neler olacağını belirleyin

Başarılı bir iş planı kapsamında; firmanın ve işin tanımı, pazar analizi, hedef kitle analizi, yönetim ekibi, finansal tablolar olmalıdır. İşin tanımında ürün veya hizmet açısından farklılık belirlenmiş olmalıdır. Fiyatın müşteri üzerinde psikolojik etkisi vardır. Çift sayıların kalite izlenimi yarattığı bir gerçektir. Örneğin 200 TL’lik fiyatlı bir ürünün, 179,99 TL’lik fiyatlı ürüne oranla daha kaliteli olduğu düşünülür. Bu nedenle fiyatlamada şunlara dikkat etmelisiniz:

• Sabit giderlerin de fiyatın bir parçası olduğunu dikkate alarak birim maliyet hesabı yapın, minimum fiyat belirleyin ve zararına satış yapmaktan kaçının.
• Düşük kâr ile sürümden kazanmak ya da yüksek kâr marjı ile yüksek marka algısı yaratarak sınırlı satış yapmak arasında karar verin.
• Rakiplerin fiyatlandırmasını takip edin. Fiyat konusunda aynı seviyeden fiyatı çeşitli promosyonlarla sunabilir ya da müşterileri çekebilirsiniz.
• Farklı ürünlerin veya hizmetlerin fiyatlarını da test edip gerekli olursa fiyat değişikliği yapın.
• Hizmet, kolaylık, hız, yakınlık gibi, müşterinin tercihinde etkili olabilecek unsurları dikkate alın. Sadece fiyatı baz alarak rekabet ettiğinizde yalnızca fiyat hassasiyeti olan müşterileri kazanabilir, düşük fiyat için kaliteden ödün vererek iyi müşterilerinizi uzaklaştırabilirsiniz. Bu durumda da hedeflediğiniz kadar para kazanamazsınız.

Şirket analizi, sektör analizi, rekabet analizi, müşteri analizi, pazarlama planı, yönetim ekibi, finansal plan bölümlerinden oluşan başarılı bir iş planı sayesinde başarmak ve hep daha ileriye bakabilmek için önünüzde engel kalmayacaktır.