Brüt maaş nedir?

Çalışma hayatında sıkça kullanılan brüt maaş ve net maaş kavramlarının tam olarak ne anlama geldiği merak ediliyor. Gerek iş yeri sahipleri gerekse çalışanlar söz konusu kavramlar hakkında net bilgiye sahip olmak ve böylece çalışanlara verecekleri maaşı veya çalışmaları karşılığı alacakları maaşı hesaplamak istiyorlar. Bu süreçte hem işverenin hem de çalışanın üzerine düşen yükümlülükler bulunuyor.

Kanunlar çerçevesinde belirlenmiş olan ücretlendirme esaslarına uygun olarak verilen brüt ve net maaşlar konusunda sizlere açık seçik bilgiler vermek istiyoruz. Brüt maaş nedir, net ve brüt maaş arasında ne gibi farklar bulunur, her iki maaş arasında yüksek bir rakam farkı var mıdır, brüt maaş nasıl hesaplanır, brüt maaşın içindeki kesintiler nelerdir? gibi sorularınıza yanıtlar verdiğimiz yazıya göz gezdirebilirsiniz.

Çalışanların ve işverenlerin konuyla ilgili bilmeleri gereken her şeyi alt başlıklarda bulabilirsiniz.

Brüt maaş ve net maaş nedir?

İşveren tarafından çalışan için aylık olarak ödenen maaşın toplamına brüt maaş deniyor. Toplam kelimesini kullanmamızın nedeni, bu yekûnun içinde farklı kesintilerin bulunması. İşverenin ödediği aylık toplam maaşla çalışanın ay sonunda eline geçen ücret farklı oluyor.

Kanunlar çerçevesinde işverenin ödemekle yükümlü olduğu bir dizi kalem daha bulunuyor ve bunlar çıkarıldıktan sonra kalan rakam net ücret olarak çalışana ödeniyor. Logo'nun maaş hesaplama ürünü bu konuyu netleştirmek için geliştirilen pratik bir araç olarak çalışanların ve işverenlerin hizmetine sunuluyor. Dilerseniz bu aracı kullanarak kendi net maaşınızı veya çalışanlarınıza ödeyeceğiniz net maaşı kolaylıkla hesaplayabilirsiniz.

İşveren çalışan maaşlarını kesintiler yapılmadan önceki miktarda ödemiş oluyor ancak miktar, çalışanın eline kesintiye uğramış haliyle geçiyor. Bu yüzden konu, bir işe başvuru yapacak adaylar için iyi anlaşılamayabiliyor. İş başvurularında teklif edilen brüt ve net maaş konusunu doğru şekilde bilmek ve ona göre karar vermek gerekiyor.

Birçok kurum ve kuruluş, işe alımlarda adaylarla maaşı görüşürken brüt miktar üzerinden teklif sunuyor. Oysa adaylar için çoğu zaman ay sonunda ele geçen miktar daha önemli gözüküyor ve net maaş hesaplama yöntemleri araştırılıyor.

Bazı kesintiler yapıldıktan sonra çalışanın eline net aylık geçiyor. Kesintiler yapılmadan önceki miktar çalışan için ödenecek brüt maaşı gösteriyor. Peki, bu kesintiler neler ve brütle net arasında maaşlarda çok büyük farklar bulunuyor mu? Bu soruların ayrıntılı cevaplarını, "Bürüt maaş nasıl hesaplanır?" ve "Net maaş nasıl hesaplanır?" başlıklarında bulabilirsiniz. 

Brüt maaş nasıl hesaplanır?

SGK pirimi, gelir vergisi, işsizlik pirimi, damga vergisi gibi kalemlerin de dahil edilerek hesaplandığı maaşa brüt maaş deniyor. Brüt maaş içinde yer alan bu kesintileri şöyle açıklayabiliriz:

• Damga vergisi; iki iki tüzel kişilik, biri tüzel biri gerçek kişilik veya iki gerçek kişilik arasında resmi olarak yapılan yazışmalardan kaynaklanan evraklar, belgeler için devlet tarafından yapılan kesintiler olarak brüt maaş içinde yer alıyor.

• Brüt maaşın içinde yer alan gelir vergisi ise her çalışanın maaşından yasal olarak kesilen vergiyi temsil ediyor. 2022 yılı itibariyle 32.000 TL'ye kadar geliri olanlardan %15'lik bir vergi kesiliyor. Bu rakamlar büyüdükçe gelir vergisi kesinti oranı da değişiyor. En son limitte 880.000 TL ve daha üstü gelirin 880.000 TL'lik kısmı için 281.500 TL ve daha fazlası için ise %40lık bir gelir vergisi kesiliyor. Gelir vergisi ücretli ve maaşlı çalışanların eline geçen paraya da yansıtılıyor ve her çalışan maaşını almadan önce kanunda belirlenen oranlarda vergisini peşin olarak ödemiş oluyor.

• Brüt asgari ücrete göre göre hesaplanan en düşük sigorta pirimi veya en yüksek sigorta pirimi; çalışandan % 14, işverenden % 20,5 olarak kesiliyor. Böylece brüt maaş kapsamında yer alan ve ileride emekli maaşına yansıyan en önemli kesinti olan çalışanın SGK pirimi de ödenmiş oluyor.

• Çalışanların brüt maaşları kapsamına giren bir diğer kesinti ise işsizlik sigortası primi olarak biliniyor. İşsizlik primi, sigortalı çalışanın prime esas olan aylık brüt kazancının üzerinden hesaplanıyor ve % 1 çalışandan, % 2 işverenden ve % 1 de devlet payından oluşuyor.

• Halk arasında zorunlu bireysel emeklilik fonu kesintisi diye bilinen Otomatik Katılım Sistemi ödeneği için de brüt maaşın %3’ü katkı payı olarak kesiliyor. Bilindiği gibi 1 Ocak 2017'de uygulamaya başlanılan ve çalışanın işvereni üzerinden bireysel emeklilik sistemine (BES) otomatik olarak katılmasına imkan veren uygulamadan çalışanın isteği üzerine ilk iki ay içinde çıkma hakkı bulunuyor. Çalışan sistemden çıkarsa brüt maaştan BES için herhangi bir kesinti yapılmıyor.

Net maaş nedir?

Net maaş, brüt maaştan yapılan kesintiler sonrası çalışanların eline geçen miktar oluyor. Damga vergisi, SGK primi, işsizlik sigortası primi, zorunlu gelir vergisi kesintisi, zorunlu bireysel emeklilik primi gibi kesintiler düşüldükten sonra çalışana nakit olarak ödenen aylığa net maaş deniyor. Brüt ile net arasındaki farkı bilmeden bir iş teklifini kabul etmek, ay sonunda kişiyi hayal kırıklığına uğratabiliyor.

Bu nedenle iş görüşmeleri sürecinde brüt ve net maaş hesabı yapılarak el sıkışmak daha doğru oluyor. Dilerseniz logo üzerinden net maaş hesaplama aracını kullanarak teklifleri buna göre değerlendirebilirsiniz. Halen çalışmakta olduğunuz iş yerinden alacağınız net maaşı da vergi dilimleri ve kesintileri dikkate alarak hesaplayabilirsiniz. 

Net maaş nasıl hesaplanır?

Brüt maaşın içinde yer bulan yukarıda saydığımız kesintilerin çıkarılmasıyla net maaş hesaplanmış oluyor ancak her bir kesintinin kendi içinde farklı oranlara sahip olması, net maaş hesabını güçleştirebiliyor. Her ay değişen vergi dilimleri ve ek kesinti ya da ödenekler de o ay elinize geçecek net maaş üzerine etki yapabiliyor.

Hesaplamayı kolaylaştırmak için çözüm olarak logo tarafından geliştirilen net maaş hesaplama aracını kullanabilirsiniz. Böylece hem işveren cephesinden hem çalışan cephesinden merak edilen net maaşın miktarını kolayca öğrenebilirsiniz.

Brüt maaşta hangi kesintiler yer alır?

Brüt maaş içinde; SGK primi, işsizlik primi, gelir ve damga vergisi gibi kesintiler yer alıyor. Brüt maaş içinde bulunan en önemli kesinti payı yukarıda da açıkladığımız gibi SGK primi olarak biliniyor. Brüt maaş hesaplama işlemini bu kesintileri dahil ederek yapmak gerekiyor.

Bir çalışanın net maaşına oranla  işverenin o çalışan için ödediği gerçek ücret oldukça farklılık gösteriyor. Yapılan harcamalar, yatırımlar ve bütçe hesaplanırken her bir çalışanın maaş maliyetinin de işveren açısından bilinmesi gerekiyor. Bu nedenle işe alımlarda verilecek brüt maaşın hesaplanması işveren açısından da çok önemli bir nokta.

Çalışanların emekli olmaları ve yaşlılık aylığı almalarına esas teşkil eden primlerin eksiksiz yatırılması önem arz ediyor. Her çalışanın ve işverenin emekli olabilmesi ve ileri yaşlarda emekli aylığına hak kazanması için kanunlarca belirlenmiş olan bazı koşullar bulunuyor.

4A, 4B veya 4C kategorilerinde çalışan her bir kişinin kendi içinde farklı gün ve prim doldurma zorunluluğu bulunuyor. Bu sebeple brüt maaştan yapılan kesintiler doğrudan emekli maaşlarına yansıyor. Çalıştığınız gün sayısı, ödediğiniz prim ve yaşınıza bağlı olarak yaşlılık aylığınızı öğrenmek için emekli maaşı hesaplama aracını kullanabilirsiniz.