KOBİ’lerde finansal dayanıklılık: Kriz dönemlerinde güçlenmek mümkün mü?

Logo Yazılım CFO’su (Chief Financial Officer) Gülnur Anlaş, KOBİ’lerde finansal dayanıklılık nasıl sağlanabilir sorusuna odaklandığı yazısıyla Logo Blog’da.

Bir süredir değişimin hızının ve kapsamının belirlenemediği ve öngörü yapamadığımız bir dönemden geçiyoruz. Ülke ekonomisindeki dalgalanmaların, dijital dönüşüm ile iş süreçlerinde oluşan değişikliklerin, çalışan ve müşteri beklentilerindeki farklılaşmanın, sosyal ve çevresel faktörlerin hızla ve sürekli değiştiği yeni bir normal yaşıyoruz. 

Bunlar için  senaryo analizi yapılabilse  de, karşımıza çıkacak risklerin doğrulukla ölçülmesi her zaman mümkün olmayabilir. Özellikle KOBİ‘lerin kriz dönemlerinde büyük firmalara göre talep daralmalarından daha çok etkilendikleri, nakit ihtiyaçlarını karşılamada daha çok zorlandıkları bir gerçek. Bu nedenle, tahmin edilemeyen ama büyük etki yaratan olayların önceden senaryosunu doğrulukla oluşturmaya çalışmak yerine, büyük, orta veya küçük boy şirketlerin değişen koşullara hızlı cevap verebilecek esnek ve güçlü altyapıya sahip olmaları daha önemli. Bu şekilde bu zorlu dönemlerde dayanıklı kalmak hatta daha güçlü bir şekilde çıkmak mümkün olabilir. 

Belirsizlik dönemlerinde öne çıkan uygulamalar

Her yılın son çeyreği, şirketlerde bütçelerin hazırlandığı, bir sonraki yılın öngörülerine göre gelir ve giderlerin dengelenmeye çalışıldığı dönemdir. Nitekim, geçtiğimiz yıl  koşulların ne kadar hızla değişebileceğine bir kez daha tanık olduk. Daha önce yaşanan krizlerde olduğu gibi, bu dönemde de hiçbir şey yapmayıp bekleyen firmalar, değişen koşullara hızla uyum sağlayan, iş yapış şekillerini değiştirebilen firmaların gerisinde kaldılar. 

O zaman, değişen koşullara hızla cevap verebilmenin gereklilikleri nedir, gelecekte olası dalgalarda daha dayanıklı kalabilir miyiz? Bu sorulara yanıt verilmesi gerekiyor. Bu gerekliliği başarının anahtarına işaret eden bir Çin atasözüyle ifade edebiliriz: Ağaç dikmenin en iyi zamanı 20 yıl önceydi. İkinci en iyi zamanı ise şimdi.

Şirketinizin dayanıklılığını 3 eksende gözden geçirebilirsiniz:

1. Strateji

Çevrenizde nelerin değiştiğini gözlemleyin; durumunuzu buna göre değerlendirin ve uyum sağlamak için nelerin yapılması gerektiğine hızlı karar verin ve hemen harekete geçin. Bu şekilde stratejinizi düzenli aralıklarla gözden geçirdiğinizde değişen koşullara risk ve fırsatları da değerlendirerek uyum sağlayabilme kabiliyetiniz artacaktır.

2. Operasyonel Dayanıklılık

eğişen koşullarda faaliyetlerinizi sürdürmeniz mümkün mü? Çalışanlarınızın, , müşterilerinizin ve tedarikçilerinizin değişen ihtiyaçlarına uyum sağlayacak altyapınız var mı? Gelecek dönem planlarınızı yaparken işinizin risklerinden başlayıp sondan başa gelerek nasıl önlem almanız gerektiğini belirleyin. Faaliyetlerinizi sürdürdüğünüz lokasyonlarda fiziksel güvenlik, bilgi güvenliği, iş sürekliliği, müşteri memnuniyeti, iş sağlığı ve güvenliği, kalite ve çevre ile ilgili almanız gereken tedbirleri her dönem gözden geçirmeli, bu konuda yapmanız gereken yatırımları aksatmamalısınız. Müşterilerinizle ilişkileriniz her zamankinden daha önemli. Satın alma işlemlerini geçici olarak durduran veya önemli ölçüde azaltan müşterilerle iletişiminizi sürdürün. Müşterilerinizin değişen ihtiyaçlarını anlayıp farklı çözümler sunup sunamayacağınızı değerlendirin. 

3. Finansal Dayanıklılık

Bir işletmenin finansal olarak dayanıklılığı gelir-gider ve varlık-yükümlülük dengesi ile ölçülür. 

• • Faaliyetleriniz gelir yaratıyor mu? Şirketinizin tüm gelir ve gider detayını analiz ettiğinizde satışa bağlı değişen giderlerinizi ve sabit giderlerinizi ayrı ayrı değerlendirin. Her gider kaleminin ne için gerekli olduğunu ve farklı iş yapış şekilleriyle daha az maliyetin mümkün olup olamayacağını araştırın.
  • Krizlerde dirençli kalan şirketlerin maliyetlerini dirençli olmayan şirketlere göre çok daha hızlı azaltabildikleri görülüyor ve bu tasarrufların çoğu işçilik gibi giderlerin azaltılması yerine temel süreçlerdeki gerçek verimlilik iyileştirmeleri sayesinde gerçekleşiyor. 
  • Gelirinizi nakte dönüştürebiliyor musunuz ve varlıklarınızın vadesi yükümlülüklerinizin vadesi ile dengede mi? Satış gelirinizi büyütmek kadar alacaklarınızı tahsil etmek, tahsil etmenin zamanlamasını ve maliyetini ölçebilmek gerekiyor. Finansal olarak dirençli olmaya hazırlanmanın bir diğer önemli unsuru, paranın şirketinizde nasıl hareket ettiğini kavramaktır. Nakit akışı tahmini, bunu yapmak için en önemli araçtır. Gelir ve giderinizin aylık olarak belirledikten sonra tahsilat ve ödeme vadelerinize göre nakit akış tablonuzu düzenleyip dönem içerisinde nakit fazlası veya açığı verip vermeyeceğinizi önceden tahmin edebilmelisiniz. Buna göre tedarikçilerinizle görüşerek ödeme vadelerinizi yeniden müzakere edebilir, gerekiyorsa banka kredisi kullanabilirsiniz. 
  • Satışlarınızın düştüğü durumlarda azalan nakit pozisyonunuz için ihtiyacınız olan hibe ve destekleri araştırmanız ve vaktinde başvurmanız önemli.  Bunun yanısıra, banka ve tedarikçilerle yapılacak kredi görüşmelerinizi düzenli olarak özellikle de paraya ihtiyacınız olmadığı zaman yapın. 

Özetle finansal dayanıklılığın sihirli ve bilinmeyen bir formülü yok. Gelirlerinizin giderlerinizi ve yükümlülüklerinizi karşılıyor olması gerekiyor.  Ama bunun ötesinde işletmenizin tüm verilerini detayı ile bilmeniz ve bu sayede değişen durumlarda hızlı bir şekilde önlem almanız önemli.  Günümüzde verilerinizi analiz edebilmenizi sağlayan finansal raporlama sistemlerini kurmak ve verilerin zamanında analizi her zamankinden daha kolay. 

Dijital dönüşümün finansal dayanıklılıktaki rolü 

2021’de dijital dönüşümünüzü gözden geçirin. Belirsizlik dönemlerinde iş modellerini yenilikçi ve esnek bir bakış açısıyla değerlendirebilme imkanı şirketleri dayanıklı kılmaktadır. Dijital dönüşümü, salt bir teknoloji dönüşümünün ötesinde, iş yapma şeklinin dönüşümü olarak değerlendirin. 

Başarılı bir finansal yönetimin temelinde doğru veriye zamanında ve hızlı bir şekilde ulaşabilmek var. Bugün artık dijital teknolojiler, üretim, kaynak verimliliği, ürün kalitesi, üretim esnekliğine ve aynı zamanda bunları hızlı bir şekilde analiz edebilmemizi sağlıyor. Krizlerde dayanıklı kalan ve güçlenen şirketler, bu kriz süresince yeni iş yapış şekillerini değerlendirmiş, odaklanmış, iyi düzenlenmiş bir dönüşüm programına sahip şirketler olacaktır ve bu şirketler ile dönüşmeyen şirketler arasında önemli performans farkı olacaktır.

Gülnur Anlaş

Logo Yazılım / CFO