Lehtar kavramı, pek çok alanda kullanılabilen hukuki bir terimdir. Kullanıldığı alana göre farklı durumları karşılayabilen bir kavram türüdür. Hukuki, ticari hayat, ekonomi, bankacılık ve daha pek çok alanda sıklıkla duyulabilir. Günlük hayatınızda çeşitli şekillerde karşılaşabileceğiniz lehtar kelimesinin anlamı, “Herhangi bir senette adı yazılı olan kişi.” olarak belirtilir. 

Ancak bankacılıkta kullanılan tabirler bazen farklı bir hal alabilir. Lehtar kelimesi bankacılık sektöründe asıl anlamından başka bir kullanım alanı kazanan kelimelerden biridir. Sıklıkla duyulan lehtar banka teriminin ne anlama geldiğini ve hangi işlemlerde kullanıldığını sizler için bir araya getirdik. 

Lehtar ne demek?

“Lehtar ne demek?” sorunuza Türk Dil Kurumu sözlüğünde belirtilen iki anlamı ile cevap verilebilir. İlk anlamı yandaş veya taraftar olarak geçer. Sıkça karşılaşılan bir başka anlamı, senetlerde ödemenin yapıldığı durumda hak sahibi olan kişiyi ifade eder. “Lehtar kimdir?” sorusunun cevabı ise alacak miktarının güvenceye alındığı kişiyi ifade eder. Lehtar terimi; ekonomi, hukuk ve yaygın olarak bankacılık sektöründe kullanılan bir kavramdır.

Temel anlamıyla herhangi bir evrak üzerinde ismi geçen ve bu senet ile alacak hakkı doğan kişiye verilen isimdir. Ayrıca hamiline ya da emrine olarak hazırlanan yazılı durumdaki tüm senetlerde bu senetleri elinde tutan ve emri geçen kişi olarak da bilinir. Kullanıldığı alana göre görevi değişen bir kavram olması sebebiyle “Lehtar nedir?” sorusuna hangi alanda kullanılacağına göre değişir denilebilir.  Lehtar konumundaki taraf gerçek ya da tüzel olabilir. Bazı durumlarda birden fazla lehtar belirlenebilir. Vefat durumunun olması halinde lehtar konumundaki kişi değişebilir. Ayrıca hazırlanan sözleşmeye çeşitli durumlara bağlı olarak lehtar konumundaki tarafa yeni kişiler eklenebilir. 

Lehtar hangi alanlarda kullanılır?

Lehtar kavramının hukuk, ekonomi, sigorta ve bankacılık gibi alanlarda kullanıldığı belirtilmişti. Sigortacılık sektöründe kullanılan lehtar kavramı sigorta sözleşmeleri olarak da bilinen poliçeleri sigorta ettiren kişi olarak yer alır. Bu poliçeler sigorta ettiren kişi ve şirket arasında hazırlanır. Poliçede yer alan durumların gerçekleşmesi halinde şirket bu zararı tanzim etme zorunluluğundadır. Böyle bir durumda gerekenlerin yerine getirilebilmesi için sigorta primi ödeyen kişi ise lehtar konumundadır. Çünkü yaşanan olumsuzlukta sigorta şirketinden alacağı olan “sigortalı” konumundaki kişidir. 

Hukuk alanında ise herhangi bir ödeme emri verilen evraklarda ismi geçen kişidir. Ancak burada lehtar konumundaki kişi yine alacaklı durumundadır. Çek, senet ya da bono gibi ödeme durumlarında evrakı bozdurma göreviyle lehtar atanabilir. Bazı durumlarda lehtar konumundaki kişi bir kurum olabilir. 

En yaygın kullanılan bir diğer alan ise bankacılık sektörüdür. Ticari senetlerde fayda sağlayacak kişilerdir. Örneğin: çekte lehtar durumundaki kişi belirtilen senetten alacaklı olan durumundakidir. Diğer senetlere göre çeklerde belirli bir süre içinde ödeme durumu olmadığı için yalnızca bankalar aracılığıyla bozulabilir. Bu senet türünde lehtar bilgileri yer alır. Alacak hakkı olan bu kişiye alacağı miktar banka aracılığıyla verilir.  Ödemeyi alacak olan kişi lehtar adresi olarak geçer. Diğer taraf gönderen konumundadır. Aynı zamanda teminat mektuplarında talepte bulunan ve kredi açılan taraftakilere lehtar denilebilir.  

Banka işlemlerinde lehtar

Pek çok alanda kullanılabildiği için “Lehtar banka ne demek?” konusu merak edilir. Bankacılıkta çek ve bono gibi senetlerde alacaklı durumundaki taraf olsa da tek kullanım alanı bu değildir. Bazı durumlarda özellikle ticari hayatta malı satan taraf alacaklı olduğu tarafın borcunu vadeye bağlar. Bu durumda bankalar aracılığıyla verilen teminat mektupları kullanılmaya başlanır.

Bu teminat mektubuyla malı satan veya hizmeti veren taraf elde edeceği kazancı garanti altına alır. Diğer taraf ise vadeli bir şekilde borcunu ödeyeceğini kabul eder. Bankalar alacaklı olan tarafa bu borcun alınacağının garantisini verebilmek amacıyla teminat mektubu verir. Bu mektup borçluya gider. Bu durumda da banka meydana gelen herhangi bir olumsuzlukta alacaklının zararlarını ödemeyi taahhüt etmiş olur. Bu bağlamda ise aslında alacağı olan kişi muhatap konumundayken banka lehtar konumuna geçer. 

Bir diğer kullanım alanı ise akreditif ilişkisinin olduğu durumlardır. Akreditif ilişkisi tamamen güven üzerine kurulan bir ilişkidir. Herhangi bir ürünü veya hizmeti alırken alıcı ve satıcı konumunda yer alan kişiler birbirlerini tanımazlar. Bu durumlarda ticari açıdan hiçbir güven bağı olmadığı için her iki konumdaki kişinin kendisini güvende hissetmesi sağlanır. Finansal bir kurum olan banka bu ticari ilişkideki alıcı konumundaki kişiye belge verir. Bu belge satıcı konumundaki kişinin belirtilen ödemenin yapılacağını belirtir. 

Bu durumdaki asıl amaç satıcının alacağı ödemeyi tam zamanında alabilmesini sağlamaktır. Alıcı tarafın da bu belgede belirtilen tüm malları zamanında teslim alması hedeflenir. Mal alan kişi ödeme yapmak için gereken belgelerin ibrazını vermesi ve satıcının da belgelerini tamamlaması halinde ödeme alacağı belirtilir. Bankanın bu ilişkideki rolü belge alışverişini ve ödeme garantisini sağlamasıdır. Bir tür şartlı banka kredisi olarak da tanımlanabilen akreditif ilişkisinde lehtar kavramı kullanılır. Bu durumda banka, taahhüt eden amir banka konumunda, alıcı amir ve satıcı da lehtar konumundadır. 

Aynı zamanda bir hesap sahibinin hayatını kaybetmesi halinde lehtar belirleme formu ile bu hesapta bulunan tüm birikimlerin ödeneceği kişi tespit edilir. Bu şekilde lehtar kavramı bankacılık sektöründe farklı şekillerde sıklıkla geçer.