Stopaj nedir, çeşitleri nelerdir?

 ‘Stopaj nedir?’ sorusunun cevabı şu şeklidedir. Stopaj vergisi kazanılan düzenli bir gelirin devlete bildirilmesi ve bu gelirin belirli bir kısmının devlete vergi olarak verilmesi demektir. Maaştaki stopaj kesintisi iş veren tarafından vergi dairelerinde ödenebilir. Stopaj vergisi, elde edilen gelir henüz çalışana iletilmeden kesilebilen ve maaşı alan adına anlaşmalı bankalardan da ödenebilen bir vergi türüdür. Ancak her iş veren bu vergiyi ödememektedir. Bilinçli bir vatandaş olarak her ay bordro incelenerek stopaj vergisinin ödenip ödenmediği kontrol edilmelidir. 

 Stopaj hesaplama nasıl yapılır?

Kira stopaj vergisi her ay düzenli olarak kazanılan gelir kategorisine girdiği için ödenmesi gereken stopaj vergilerinden yalnızca biridir. Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. maddesinde, kiraya verilen dairenin üzerinden kesilen kira stopajı, kira gelirini alacak insan adına kiracı tarafından vergi dairesine veya anlaşmalı bankalara ödenir. Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. maddesinde ödenmesi gereken kira stopaj hesaplama oranı şöyle verilmiştir: Kira sözleşmesinde belirtilen brüt kira miktarını ya 1,25 ile çarpılması ya da 0,80'e bölünmesi gerekiyor. Bulunan miktarın %20'si kira stopajı için ödenmesi gereken miktar olarak belirleniyor. 

Çalışanlar için stopaj indirimi her sene asgari ücret ve enflasyon artışına göre değişiklik gösterir. 24 bin liraya kadar olan maaşların brüt miktarından %15 oranında bir kesinti yapılır. 53 bin liranın 24 bin lirası için 3.600 lira, geri kalanı için %20 oranında kesinti yapılır. 190 bin liranın 53 bin lirası için 9.400 lira, kalanı için %27 oranında kesinti yapılır. 650 bin liranın 190 bin lirası için 46.390 lira, geri kalan tutar için %35'lik bir kesinti yapılır. 650 bin liradan fazla aylık geliri olanlar 207.390 lira, kalan tutar için tutarın %40'ını vergi vermelidir. 

Düzenli gelir sahibi her vatandaşın ve kiracının her ay stopaj vergisini vermesi gerekir. Çalışanlar her ay bordrolarını inceleyerek vergilerini ödeyip ödemediklerini kontrol edebilirler. Mülk sahibi, kira stopajının her ay ödenip ödenmediğini e-devlette bulunan ‘Adıma Yapılan Kesintiler (Stopaj)’ bölümünden kontrol edilebilmektedir. Vergi ödenmediği takdirde kira sahibinin kiracıyı gayrimenkulden tahliyesini isteme hakkı vardır. 

Stopaj indirimi nedir? 

Türk lirasını cazip kılmak, birikimleri Türk lirasında tutmak için mevduatlarda stopaj indirimlerde 6 ay daha uzatılması kararı verildi. Cumhurbaşkanlığı kararı ile resmi gazetede yayınlanan son kanuna göre, 31 Aralık 2022 tarihine kadar stopaj oranları, vadesi altı ay kadar olan hesaplarda %15 yerine %5, bir yıla kadar olanlarda %12 yerine %3, bir yıldan uzun süre olanlarda ise %10 olan stopaj vergisi 0 olarak uygulanacak.  

Covid-19 pandemisi nedeniyle Cumhurbaşkanlığı kararıyla kira stopaj oranı %10'a indirilmişti. 2022 yılı vergilendirme dönemine girilmesiyle bu miktar tekrar %20'ye çekildi. 

Mevduat stopaj oranları 

2022 yılının başında bazı indirimli stopaj oranlarının sürelerinin uzatıldığı 5360 sayılı Cumhurbaşkanı kararıyla, 1 Nisan 2022 tarihinde resmi gazetede yayınlandı.  Mevduatta stopaj indirimi oranları da bu kararname ile değişikliğe uğradı. 

30 Haziran 2022'ye kadar vadesiz ve özel cari hesaplarda 30 Eylül 2020 - 30 Haziran 2022 tarihleri arasında açılan veya vadesi yenilenmiş hesaplara ödenecek faizler ve kar paylarına ödenecek stopaj oranları şöyledir: Mevduat faizlerine uygulanacak stopaj oranları vadesiz ve ihbarlı hesaplar için altı aya kadar vadeli hesaplarda %5, bir yıla kadar vadeli olan hesaplarda %3, bir yıldan uzun vadesi olan hesaplarda %0 oranında stopaj vergisi alınacaktır. Enflasyon oranına bağlı değişken faiz uygulanan ve bir yıldan uzun vadesi olan hesaplara %0 oranında uygulanacaktır. 

Katılım bankalarına katılma hesabı açtırma karşılığında ödenmesi gereken kar paylarında uygulanacak stopaj oranları ise şu şekildedir: Vadesiz, ihbarlı ve özel cari hesaplarla 6 aya kadar vade yapılmış hesaplarda %5, bir yıla kadar olan vadeli hesaplarda %3, bir yıldan uzun vade yapılmış hesaplarda ise uygulanacak olan stopaj oranı %0 olacaktır. 

Gider pusulası stopaj oranları 

Serbest çalışan kişiler onlar için ‘Stopaj vergisi nedir?’ sorusunu sorabilirler. Mal veya hizmet alımı için yapılan her harcamayı gösteren bir belge niteliğinde olan gider pusulası, serbest çalışanlar için bir nevi fatura ve muhasebe kaydı olarak geçer. Gider pusulası birinci ve ikinci sınıf tüccarlarda, serbest meslek erbaplarından alınan hizmet karşılığında, iş yapana imzalatılan bir belgedir. Fatura düzenleme yetkisi bulunmayan küçük işletmelere verdikleri hizmetleri kayıt altına alma fırsatı sunan gider pusulası, vergi ödemede kullanılır. 

Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. maddesine göre, vergiden muaf esnaftan hizmet veya ürün alındığında kazanılan kazançtan stopaj kesintisi yapılmalıdır. Kilim, havlu, çarşaf gibi nakış işleri, turistlik eşyalar gibi ürünlerin stopaj oranı %2, hurda mal alımında %2, diğer mal alımlarında stopaj oranı %5'dir. Eğer mal ve hizmeti veren kişi vergi mükellefi değilse ve serbest meslek yapıyorsa alınan hizmetten verilmesi gereke stopaj vergisi %20'dir.